Віктар Бабарыка: «Трэба рэагаваць на трэнды, а не на падзеі»

 

На працягу апошніх паўтары гадоў асяроддзе спрыяла росквіту невялікіх банкаў, якія спецыялізуюцца на спажывецкім крэдытаванні. У пачатку 2014 года сітуацыя кардынальна змянілася – рамкі, устаноўленыя Нацыянальным банкам, не дазволілі такім банкам працягнуць рост. Аб тым, якія наступствы для банкаўскай сферы будуць мець вынікі I квартала і рашэння рэгулятара, прынятыя ў пачатку II квартала, агенцтву "Бізнес-навіны" распавёў старшыня праўлення ААТ "Белгазпрамбанк" Віктар Бабарыка.

 

 

- Рашэнне мела складаныя наступствы, таму што любое абмежаванне само па сабе не можа з'яўляцца самамэтай. Пытанне – як дадзенае рашэнне трактаваць. Мы зыходзілі з таго, што пазначаны тэмп росту з'яўляецца паказчыкам для банкаўскай сістэмы ў цэлым. І калі ў каго-то ў сілу пэўных задач, пастаўленых ўласнікамі і акцыянерамі, тэмп росту будзе 0,2%, а ў каго-то ён будзе 5%, а ў цэлым па сістэме — 0,7%, то мы такую пазіцыю падтрымліваем. Ёсць і іншая пазіцыя, у дачыненні да якой мы пярэчылі – 0,7% па сістэме, значыць, 0,7% павінна быць у кожнага банка. Я лічу, што наша стратэгія, якая заснавана на аналізе стану партфеля сістэмы, а не асобнага банка, і дазволіла нам за I квартал выканаць нашы планы. Тэмпы росту Белгазпрамбанка былі вышэй, чым у цэлым па сістэме, але пры гэтым мы захавалі якасць крэдытнага партфеля. І я ўпэўнены, што гэта не супярэчыць мэтам і задачам макраэканомікі.

 

 

- Таму што нельга разглядаць тэмп росту запазычанасці, не беручы за аснову якасны характар гэтай запазычанасці. Мэта рэгулятара была добрая – не даць магчымасці раздзімаць бессэнсоўнае крэдытаванне неэфектыўных сектараў эканомікі і прадпрыемстваў. Чаму ж не падзяліць гэтыя паказчыкі? Прааналізаваць, якія сектара эканомікі з'яўляюцца неэфектыўнымі і для іх уводзіць абмежаванні па недапушчэнні росту?

 

 

- Гэта бяда не столькі Нацыянальнага банка, колькі ў цэлым сістэмы рэгулявання беларускай эканомікі. У нас кожнае нараду вырашае задачу удзельнікаў нарады. Мы сабраліся ў Мінфіне, вырашаем задачу, якую трэба вырашаць Мінфіну, сабраліся ў Нацбанку, вырашаем задачу Нацбанка і гэтак далей. Аднойчы на маёй памяці была прадпрынятая спроба прывязаць два паказчыкі – тэмп росту зарплаты і тэмп росту прадукцыйнасці, але яна скончылася нічым. Таму што як толькі сказалі, давайце ўсё-ткі павышаць зарплату суразмерна росту прадукцыйнасці працы, аказалася, што зарплату трэба адбіраць, а не павышаць. А ў эканоміцы трэба звязаць хоць бы пяць паказчыкаў. Вось гэтая задача, з майго пункту гледжання, і з'яўляецца велізарнай праблемай. Зараз мы вырашаем тактычныя задачы, а не стратэгічныя. Я не разумею, як можна рабіць праекты мадэрнізацыі з высокімі стаўкамі і абмежаваннем крэдытаў. Чаму пры інфляцыі, да прыкладу, у 16% курс даляра не павінен перавышаць 10 500 рублёў?

 

 

- На самай справе, што самае дзіўнае – паспяховыя прадпрыемствы заўсёды маюць стаўкі ніжэй, чым рынкавыя. Лепшым кліентам ніколі не прадастаўляюцца стаўкі 40% – яны дыктуюць банку стаўкі, таму што яны вельмі добрыя пазычальнікі. Праблема не ў тым, што стаўкі па рублёвых крэдытах высокія, праблема ў тым, што разумныя не хочуць браць такія крэдыты. Таму гэтыя абмежаванні наўрад ці адаб'юцца на эфектыўных прадпрыемствах. А вось што тычыцца неэфектыўных, гэта выкліча яшчэ большы адміністрацыйны прэсінг. Гэта значыць, калі раней банкі спрабавалі закласці рызыкі ў стаўкі, то цяпер у іх гэтай магчымасці не будзе. Яны проста перастануць выдаваць крэдыты.

 

 

- Ды. Рынкавы механізм жорсткі, але ўсё астатняе нашмат даражэй. Рашэнні рэгулятара патрэбныя, але ў частцы згладжвання ваганняў, сістэмнымі могуць быць правілы, а не абмежаванні. Мы заўсёды спрабуем вырашыць лёгкія задачы. Заўсёды лягчэй абмежаваць, чым вылучыць неэфектыўныя прадпрыемствы, вылучыць якасныя паказчыкі і адсочваць іх узаемасувязь – гэта вельмі складаная задача, але гэта не значыць, што яе не трэба вырашаць.

 

 

- У нас усё падзейна — то МВФ, то Еўразэс, то чэмпіянат свету. Гэта значыць, мы рэагуем на падзеі, а правільней будзе, калі мы пачнем рэагаваць на трэнды. У нас адкрытая эканоміка, і калі на асноўных экспартных рынках мяняецца курс, мы не можам не рэагаваць. Расія не перажывае, што саслабляецца курс яе нацыянальнай валюты. Чаму мы запаздываем з рэагаваннем, для мяне не зразумела.

 

 

- Кліенты вельмі выразна разумеюць событийность рашэнняў у нашай эканоміцы. Вы самі сказалі, што да канца чэмпіянату свету па хакеі, напэўна, нічога не адбудзецца. Адпаведна і такое паводзіны – пры стаячым курсе зарабляць 37% у рублях – гэта добра. Няма шараханняў з аднаго банка ў іншы. Сёння аб'ём доўгіх зберажэнняў у беларускіх рублях, натуральна, вельмі маленькі, у валюце – вялікі. Частка кліентаў зарабляе на дэпазітах, але яны разумеюць событийность усяго таго, што адбываецца. А паводзіны павінны быць прадыктавана трэндам, а не падзеяй. І, мне здаецца, задача дзяржавы – пераканаць краіну, што ў нас ёсць кірунак руху, што мы яго дакладна прытрымліваемся.

 

Было час, калі стаўкі па рублёвых і валютных крэдытах адрозніваліся ўсяго на 5-7 працэнтных пунктаў. Ніхто ўжо не памятае, але ў 2010 – 2011 гадах крэдытавалі пад 9-11% у валюце і ў 17% у рублях. І не было праблем. Чаму? Таму што да 2011 года быў працяглы перыяд прадказальнага і плыўнага руху. А цяпер мы не хочам пазначаць тэндэнцыю.

Кліент вельмі разумны і калі ён чытае адны навіны, і бачыць рашэнні, якія на фоне гэтых навінаў прымаюцца, у яго лагічна не ўкладваюцца атрыманая інфармацыя. Ён разумее, што дзе-то што-то не працуе і пачынае губляцца – небудзь хлусіць статыстыка, альбо меры, якія прымаюцца, не адпавядаюць патрэбам часу.

 

Не трэба спадзявацца на тое, што кліенты не разумеюць тэндэнцыі і не могуць супаставіць паміж сабой некалькі паказчыкаў. Калі ёсць праблемы на нашых асноўных рынках збыту, то вы можаце казаць што заўгодна аб стабільнай сітуацыі, але ніхто гэтаму не паверыць. І калі чалавек бачыць, што прадукцыя ляжыць на складах, то яму бескарысна распавядаць пра разгружаныя складах. І калі ён працаваў раней пяць дзён у тыдзень, а цяпер чатыры ці тры, а заробак пры гэтым расце, вельмі наіўна думаць, што ён не зразумее таго, што доўга такая сітуацыя працягвацца не зможа.

 

 

- Зноў жа. Якая мэта? Усе ўсё разумеюць і разлічваюць на дэвальвацыю, таму людзі гатовыя браць крэдыты. Абарачальнасць па такіх крэдытных партфелях каласальная – людзі ўзялі тэрмінова і на працягу месяца пагасілі. Ніхто не збіраецца плаціць пад 100% штомесяц цэлы год.

 

Якасць партфеля і якасць пазычальніка – вельмі добрая тэма. На самай справе якасць інфармацыі, якая прадастаўляецца ў банк – гэта пытанне не менш сур'ёзны і гэта тое, чым трэба займацца. Нашмат больш правільна і больш эфектыўна было б пераняць вопыт Расіі – гэта выкарыстоўваць інфармацыю, якая паступае ў ФСАН. Дзе яшчэ вы знойдзеце больш дакладную інфармацыю аб зарплаце? Дакладна таксама можна скарыстацца інфармацыяй крэдытнага бюро, хай бы банкі маглі атрымліваць такую інфармацыю па запыце. А так патэнцыйныя кліенты будуць маляваць ліпавыя даведкі, у выніку праблему якасці пазычальніка гэта не вырашыць.

 

Магчыма, яшчэ адна з мэтаў рашэнні па прадастаўленні даведак – абмежаваць попыт на імпартныя тавары. Але праблему з дрэннай рэалізацыяй беларускіх тавараў трэба вырашаць інакш – пачаць з вытворчасці таго, што буду купляць.

 

Таму ўсе гэтыя меры маюць кароткатэрміновы эфект. Аб'ёмы спажывецкага крэдытавання рэзка ўпалі пасля прыняцця гэтага рашэння. А ці надоўга? І да чаго гэта прывядзе? Бо знізіцца попыт, у тым ліку і на беларускія тавары. Гэта зноў жа гаворыць аб вырашэнні нейкага асобнага паказчыка. Так як мы сітуацыйна рэагуем, такі ж сітуацыйных вынік і маем.

 

 

- Мы прайшлі вельмі доўгі шлях для таго, каб выразна даць зразумець нашым партнёрам, што Беларусь – гэта не Расея, і Белгазпрамбанк – гэта суб'ект гаспадарання Беларусі, нягледзячы на тое, што "Газпромбанк" знаходзіцца ў ліку нашых заснавальнікаў. Нашы акцыянеры падкрэсліваюць наступную складнік: Белгазпрамбанк для Газпромбанка – фінансава і эканамічна выгадны інстытут, вырашальны праблемы разлікаў і толькі. Доўгія гады працы пераканалі нашых партнёраў, што гэта так. І ніхто пакуль не адмаўляўся падпісваць з намі дамовы. Працягваем працаваць з Міжнароднай фінансавай карпарацыяй і Еўрапейскім банкам, для нас не зачынялі ліміты, мы працягваем з імі разлічвацца і браць новыя крэдыты.

 

Безумоўна, адчуваецца ўплыў – пытанняў стала больш, што натуральна. Мы ўсё гэта растлумачваем. І, вядома, прымаем пад увагу магчымыя рызыкі, якія можа пацягнуць гэтая сітуацыя. Тым не менш, да Беларусі пакуль не тое, што прэтэнзій — пытанняў няма. Пазіцыя, якую заняло кіраўніцтва Беларусі ў гэтых няпростых умовах, надзвычай выверана. Таму я ўпэўнены, што тут Белгазпрамбанк будзе асацыявацца з пазіцыяй Беларусі.

 

 

- Вынік I квартала кажа аб тым, што стратэгія, якую мы прынялі ў канцы мінулага года, правільная. Тое, што мы планавалі і зрабілі – добра. Рызыкі мы разумелі, прагназавалі і рэагавалі. Другі квартал нават падзейна, думаю, пройдзе спакойна, рэзкіх скокаў і ваганняў пакуль не прагназуем. А далей другога квартала няма сэнсу будаваць прагнозы. Калі казаць у цэлым аб сітуацыі, я ўсё ж думаю, што другі квартал пройдзе не горш першага.

 

Гутарыла Ірына ЮЗВАК,

дырэктар інфармацыйна-аналітычнага агенцтва «Бізнэс-навіны»,