Банкі і крэдытаатрымальнікі павінны разам вырашаць узнікаючыя праблемы
Тым фізічным асобам і суб'ектам гаспадарання, якія прадчуваюць складанасці з абслугоўваннем крэдыту, не варта чакаць іх з'яўлення, а ісці ў банк, пакуль ўносіць плацяжы яшчэ ўдаецца. Праведзеныя
своечасова рэструктурызацыя крэдыту і індывідуальны падыход з боку банка выратуюць сітуацыю.
Сусветны фінансавы крызіс істотна змяніў стан банкаўскага рынку Беларусі, прымусіўшы банкі больш асцярожна ставіцца да выбару кліентаў, а прадпрыемствы — задумацца аб эканоміі сродкаў. Пра асаблівасці бягучага моманту ў эканоміцы і фінансах краіны ў інтэрв'ю для "нямецкай хвалі" распавёў старшыня праўлення ААТ "Белгазпрамбанк" Віктар БАБАРЫКА.
- Віктар Дзмітрыевіч, які ўзначальвае вамі банк найбольш актыўна працуе з малым бізнесам. Як вы ацэньваеце сённяшнюю сітуацыю з доступам гэтай катэгорыі прадпрымальнікаў да фінансаванню? З аднаго боку, крызіс, верагодна, ускладніў яе, з другога — дзяржава дэкларуе курс на развіццё малога і сярэдняга бізнесу, што, магчыма, прывяло да якіх-то станоўчым зменам?
- Для пачатку давайце ўдакладнім: калі мы гаворым аб доступе малога і сярэдняга бізнесу да фінансавання, то мы не маем на ўвазе доступ да дзяржаўных рэсурсаў. Той аб'ём прамой
дзяржаўнай падтрымкі, якая вылучаецца, вылічаецца, на жаль, некалькімі дзясяткамі тысяч даляраў. Мы ж гаворым толькі аб фінансаванні, якое могуць прапанаваць банкі. Безумоўна,
сітуацыя тут стала складаней. Павялічыўся кошт рэсурсаў, іх аб'ём зменшыўся, умовы прадастаўлення сталі больш жорсткімі. Банкі самі абмежаваныя ў сродках, сёння яны не могуць лёгка атрымаць
незвязанае фінансаванне з вонкавага боку, а яно займала вялікую долю. Нельга сказаць, што дадалося і беларускай рублёвай масы.
Што тычыцца мер, што прымаюцца, то яны, вядома, выдатна, але вось ўкараняць іх варта было б гадоў 5-7 таму. Усё трэба рабіць своечасова. У прыватнасці, сістэму падтрымкі малога бізнесу ў краіне трэба было
будаваць, калі былі камфортныя ўмовы, а не тады, калі на раней моцных і надзейных флангах узніклі праблемы, і ўсе зразумелі, што асноўная надзея — на малы і сярэдні бізнэс. Пакуль жа
даводзіцца канстатаваць, што сістэма інстытуцыйнай падтрымкі малога бізнесу ў нас не сфарміравана.
- Знізілася ў сувязі з крызісам інвестыцыйная актыўнасць малога бізнесу і, адпаведна, попыт на рэсурсы з боку гэтага сектара?
- Попыт на рэсурсы не знізіўся. Ён нават падвысіўся, паколькі сваіх сродкаў у бізнесу стала менш. Прадпрымальнікі куды большыя аптымісты, чым работнікі банкаў. Мы яшчэ ў верасні
казалі кліентам, што будуць праблемы і трэба скараціць свае інвестыцыйныя праграмы. Тады я не сустрэў ніводнага чалавека, які б з гэтым пагадзіўся. Да снежня такую кропку гледжання стаў
падзяляць кожны другі. Зараз працэнтаў 80 нашых кліентаў вымушана скарацілі інвестыцыйныя праграмы. Але, на мой погляд, здаровага песімізму павінна быць яшчэ больш, таму я заклікаю
прадпрымальнікаў зніжаць сваю інвестыцыйную актыўнасць.
У нас, на жаль, не ўсе разумеюць, што сёння трэба дакладна падзяляць попыт і плацежаздольны попыт. Многія нашы кліенты, натхнёныя тым, што іх канкурэнты сышлі са сваіх традыцыйных рынкаў,
плануюць пашырыць вытворчасць і заняць вызваліліся рынкі, але яны не аддаюць сабе справаздачы ў тым, што адкрываюцца рынкі зусім не падмацаваныя грашыма. Трэба разумець, што канкурэнты
спынілі пастаўкі не таму, што ў іх няма прадукцыі, а таму, што ім перасталі плаціць. Гэта не толькі наша праблема, грошай няма ні ў каго. Лічу, што інвестыцыйную актыўнасць у лепшым выпадку
трэба захаваць на ўзроўні мінулага года. І гэта аптымістычны прагноз.
- У суседніх краінах, Расіі і Украіне, усё большую актуальнасць набывае праблема абслугоўвання "дакрызісных" крэдытаў. А што ў нас?
- Безумоўна, сітуацыя з абслугоўваннем крэдытаў ўскладнілася і ў Беларусі. Эканомікі сціскаюцца, фінансы прадпрыемстваў скарачаюцца, зніжаюцца зарплаты. У той жа час лічу, што пры
правільным кіраванні рызыкамі яна не павінна дасягнуць крытычнай велічыні. Наш банк да скарачэння знешняга фінансавання пачаў рыхтавацца яшчэ ў верасні. Так, незварот ледзь-ледзь павялічыўся, але ён у
рамках, якія мы для сябе вызначылі, — не больш за 1%.
Усім крэдытаатрымальнікам хацелася б парэкамендаваць, каб пазбегнуць праблем, весці актыўны дыялог з банкам. Гэта тычыцца як прадпрымальнікаў, так і насельніцтва. Банк — гэта не арганізацыя на
іншы баку барыкад — мы сядзім у адным акопе. Заўсёды можна знайсці нейкі кампраміс, але ён павінен ўлічваць інтарэсы абодвух бакоў. Тым, хто адчувае складанасці з абслугоўваннем
крэдыту, раю не чакаць іх з'яўлення, а ісці ў банк, пакуль вы яшчэ можаце ўносіць плацяжы, але гэта вам даецца з вялікай цяжкасцю. Трэба пераглядаць графікі плацяжоў: сума паменшыцца, калі будуць
расцягвацца тэрміны. Выратуюць сітуацыю толькі рэструктурызацыя крэдытаў і індывідуальны падыход, балазе ў Беларусі павальнага скарачэння і жорсткага ўразання заробкаў няма.
- Ваш банк з'яўляецца членам прадпрымальніцкага саюза — БСПН ім. Куняўскага, а вы, наколькі мне вядома, актыўна ўдзельнічаеце ў яго працы. Як вы ацэньваеце ролю бізнес-аб'яднанняў у Беларусі?
- Так, гэта сапраўды так. Мы даўно ўдзельнічаем у працы гэтага аб'яднання, таму маем магчымасць назіраць змяненне характару ўзаемаадносінаў бізнес-саюзаў і дзяржавы. Да
жаль, іх ролю ў Беларусі была невялікая. У той жа час сёння мы заўважаем рост цікавасці з боку дзяржорганаў да іх дзейнасці. Пра гэта сведчыць ўцягнутасць нашага саюза ў працу па
змены ўмоваў дзейнасці прадпрымальнікаў. Сітуацыяй трэба скарыстацца.
Тое, што нашы партнёры ўсвядомілі неабходнасць супрацоўніцтва ў крытычных умовах, вядома, дрэнна, так як лепш аб'ядноўвацца, будучы багатымі і здаровымі, а не беднымі і хворымі. Але тое, што
ўсвядомілі у прынцыпе, — гэта пазітыўны момант. Праўда, не хацелася б, каб атрымалася так, што калі праблемы скончацца, то наш партнёр скажа "усім дзякуй, усе вольныя".
Таму бізнес-аб'яднанням трэба сёння паднапружыцца і арганізаваць узаемадзеянне з дзяржаўнымі органамі такім чынам, каб дзяржава не стала пасля адмаўляцца ад яго.
Валянціна ВЕШТАРТ
Рэйтынг расце, нягледзячы на крызіс
Міжнароднае агенцтва Fitch Ratings 9 красавіка прыняў беспрэцэдэнтнае ва ўмовах сусветнага фінансавага крызісу рашэнне — павысіла індывідуальны рэйтынг Белгазпрамбанка з ўзроўню "E" да "D/E".
На фоне пагаршэння рэйтынгаў і прагнозаў па ім у розных фінансавых арганізацый ва ўсім свеце падобныя дзеянні агенцтва Fitch Ratings азначаюць высокую ацэнку своечасовых і прафесійных мер, прынятых Белгазпрамбанкам падчас крызісу.
Спецыялісты агенцтва ў якасці абгрунтавання свайго рашэння паказалі на істотнае паляпшэнне здольнасці Белгазпрамбанка абсарбаваць страты, прагрэс, дасягнуты ў плане зніжэння канцэнтрацыі крэдытнага партфеля, захаванне значнай прыбытковасці, добры ўзровень ліквіднасці і якасці актываў.
Агенцтва Fitch адзначыла, што Белгазпрамбанк знізіў рызыкі па 20 найбуйнейшым пазычальнікам да 40% ад уласных сродкаў на канец 2008 года па параўнанні з 230% ад уласных сродкаў на канец 2007 года.
На думку спецыялістаў агенцтва, праверка часам крэдытнага партфеля банка пры пагаршаюцца макраэканамічных умовах у спалучэнні з высокай доляй крэдытавання ў замежнай валюце (61% на канец 2008 года), верагодна, прывядзе да прыкметнага павышэнню долі праблемных крэдытаў адносна бягучага нізкага ўзроўню (крэдыты, пратэрмінаваныя на 90 дзён і больш, складалі на канец 2008 года толькі 0,8% ад усіх выдадзеных банкам крэдытаў). Аднак Fitch лічыць, што пасля ўзносу акцыянераў сродкаў у капітал банка ў 2008 годзе ў памеры 75 млн. USD ён мае значныя магчымасці абсарбаваць страты і можа справіцца са складанасцямі пагаршэння аперацыйнай асяроддзя.
Паказчык дастатковасці капіталу першага ўзроўню па Базельскому пагаднення ў Белгазпрамбанка павысіўся з 12,6% на канец 2007 года да 22,6% на канец 2008 года. У 2009 годзе запланаваны новы ўнёсак
у капітал у памеры яшчэ 75 млн USD.
Акрамя таго, мяркуюць спецыялісты Fitch, залежнасць Белгазпрамбанка ад фандавання на фінансавых рынках і кароткатэрміновыя рызыкі рэфінансавання згладжваюцца за кошт высокага ўзроўню ліквіднасці
(грашовыя сродкі, міжбанкаўскія размяшчэння і каштоўныя паперы на канец 2008 года былі роўныя адной траціны пазыковых сродкаў банка), а таксама за кошт доступу да падтрымкі ліквіднасці ад акцыянераў (на канец
сакавіка 2009 года 30 млн USD з даступных сродкаў заставаліся нявыкарыстанымі).
У паведамленні агенцтва гаворыцца, што індывідуальны рэйтынг Белгазпрамбанка адлюстроўвае паспяховую гісторыю дзейнасці банка ў галіне крэдытавання малога і сярэдняга бізнесу, асаблівую ролю, якую адыгрывае банк у сістэме разлікаў "Газпрома", і прымальныя сістэмы кіравання рызыкамі.
Астатнія рэйтынгі Белгазпрамбанка пацверджаны агенцтвам Fitch Ratings на ранейшым узроўні. Доўгатэрміновы рэйтынг дэфолту эмітэнта ў замежнай валюце усталяваны на ўзроўні "B", прагноз "Стабільны", аналагічны кароткатэрміновы рэйтынг — таксама на ўзроўні "B", рэйтынг падтрымкі на ўзроўні "4".
Рэйтынгі дэфолту эмітэнта Белгазпрамбанка і падтрымкі адлюстроўваюць меркаванне Fitch аб высокай верагоднасці прадастаўлення падтрымкі з боку кантралюючых акцыянераў банка — расійскіх ААТ "Газпром" і афіліраванага з ім ААТ "Газпрамбанк".
Уладзімір ТАРАСАЎ
