Нягледзячы на фінансавы крызіс, беларускія банкі працуюць эфектыўна
Усе банкі Беларусі па выніках I квартала атрымалі прыбытак, хоць некаторыя з іх мелі страты па асобных відах дзейнасці.
На 1-м месцы па абсалютнай велічыні балянсавага прыбытку ў I квартале сярод найбуйнейшых беларускіх банкаў апынуўся Прыёрбанк. Ён атрымаў прыбытак у памеры 95,6 млрд BYR — больш, чым за
увесь 2008 год. Лідэрам па абсалютнай велічыні прыбытку сярод другі пяцёркі найбуйнейшых банкаў Беларусі стаў Белгазпрамбанк, які зарабіў 14, 6 млрд BYR.
Па выніках 2008 года сітуацыя была некалькі іншай: па абсалютнай велічыні балянсавага прыбытку першыя месцы занялі дзяржаўныя ААБ "Беларусбанк" і Белаграпрамбанк. Прыёрбанк апынуўся
на трэцім месцы. Аднак па рэнтабельнасці капіталу (14,3%) ён стаў лідэрам сярод першых 5 найбуйнейшых банкаў Беларусі. Вылучыўся ў 2008 годзе і Белгазпрамбанк, які апынуўся на першым месцы па тэмпах
росту прыбытку (у 2,5 разы) сярод дзесяці найбуйнейшых банкаў Беларусі.
Пагарэлі на дэвальвацыі.
Пагаршэнне паказчыкаў прыбытковасці ў дзяржаўных банкаў у I квартале 2009 года тлумачыцца іх стратамі, атрыманымі пры ажыццяўленні аперацый з замежнай валютай. Усе 4 банка, кантраляваныя дзяржавай і якія ўваходзяць у пяцёрку найбуйнейшых банкаў РБ (Беларусбанк, Белаграпрамбанк, БПС-Банк і Белінвестбанк), атрымалі адмоўную велічыню чыстага даходу па дадзеным артыкуле, па-відаць, пацярпелі ад дэвальвацыі беларускага рубля.
Але большасць банкаў на ажыўленні валютнага рынку і дэвальвацыі здолелі зарабіць. Чысты даход ад аперацый з валютай, атрыманы беларускімі банкамі без уліку тых, хто меў адмоўны вынік па дадзенай артыкуле, у I квартале бягучага года вырас у 2,2 разы ў параўнанні з аналагічным перыядам мінулага года і дасягнуў 120,6 млрд BYR.
Як і раней, беларускія банкі асноўную прыбытак у I квартале бягучага года зарабілі на працэнтах па прадастаўляюцца імі крэдытах. Іх чысты працэнтны даход склаў 517,3 млрд BYR. На другім месцы — чыстыя камісійныя даходы, стаўленне якіх да чыстых працэнтных даходаў склала 64% па выніках I квартала.
Толькі ў некалькіх банкаў РБ чыстыя камісійныя даходы нашмат пераўзыходзяць чыстыя працэнтныя даходы, але і гэтыя банкі, як правіла, зарабляюць, аказваючы паслугі па крэдытаванню насельніцтва і прадпрыемствам. У гэтым дачыненні да характэрны прыклад Дэльта Банка і Хоум Крэдыт Банка, камісійныя даходы якіх за I квартал 2009 года перавысілі працэнтныя ў 3, 3 і 4 разы, адпаведна, хоць гэтыя банкі спецыялізуюцца на прадастаўленні крэдытаў фізічным асобам. Гэта адлюстроўвае тое, што значную частку прыбытку банкі атрымліваюць не ад працэнтаў, а ад камісійных, што выплачваюцца атрымальнікамі гэтых крэдытаў.
Праблемы паступова назапашваюцца
Негатыўныя працэсы ў беларускай эканоміцы, выкліканыя сусветным фінансавым крызісам, хоць і не перашкодзілі банкам павялічыць аб'ёмы прыбытку, прывялі да росту іх праблемнай запазычанасці. У цэлым па банкаўскай сістэме стаўленне праблемных актываў па выніках I квартала 2009 года склала 2,23% ад велічыні актываў, схільных да крэдытнай рызыкі, павялічыўшыся з 2,07% на 1 сакавіка 2009 года.
Па ацэнцы Нацыянальнага банка, аб якой паведаміў у пачатку красавіка начальнік галоўнага ўпраўлення банкаўскага нагляду, член савета дырэктараў Нацыянальнага банка Беларусі Сяргей Дубкоў, да канца I паўгоддзя гэты паказчык можа павялічыцца да 4%.
Такі прагноз ён патлумачыў структурай крэдытнага партфеля беларускіх банкаў, у якім значную частку займаюць крэдыты, прадастаўленыя фізічным асобам, тэрміны вяртання па якіх прыпадаюць у асноўным на першае паўгоддзе 2009 года. Аднак да канца года Нацбанк чакае зніжэння тэмпаў росту праблемнай запазычанасці.
Нацыянальны банк не паведамляе аб стане спраў з праблемнай запазычанасцю ў асобных банках, але аб гэтым можна прыблізна меркаваць па велічыні адлічэнняў банкаў у рэзервовы фонд. Чым больш дрэнных крэдытаў, тым больш значныя адлічэнні ў рэзервовы фонд робіць банк.
Па выніках I квартала стаўленне чыстых адлічэнняў у рэзервы да запазычанасці па крэдытах у некаторых банкаў нашмат перавысіла сярэдні ўзровень — 0,46%. У першую чаргу гэта тычыцца невялікіх банкаў. Але ў іх рост адлічэнняў, як правіла, суправаджаўся і значным павелічэннем памераў крэдытнага партфеля, то есць рост рэзерваў тлумачыцца не столькі пагаршэннем якасці запазычанасці па крэдытах, колькі ростам яе абсалютных аб'ёмаў.
Акрамя таго, у гэтых банкаў стаўленне ўласнага капіталу да актываў, як правіла, знаходзіцца на высокім узроўні — некалькі дзясяткаў адсоткаў, таму нават магчымыя страты па крэдытах яны лёгка могуць перакрыць за кошт уласных сродкаў.
Што тычыцца буйных і сярэдніх банкаў, то ў іх стаўленне чыстых адлічэнняў у рэзервы за I квартал да велічыні крэдытаў, прадастаўленых кліентам, на 1 красавіка, як правіла, было менш за 1%. Найбуйнейшыя банкі, кантраляваныя дзяржавай, не ажыццяўлялі значных адлічэнняў у рэзервы, што тлумачыцца, магчыма, мерамі дзяржаўнай падтрымкі, якая аказваецца прадпрыемствам, у тым ліку і па вяртанню банкаўскіх адсоткаў.
Рост адлічэнняў у рэзервы, з аднаго боку, паказвае на пагаршэнне крэдытнага партфеля банкаў, але, з другога — кажа аб патэнцыйнай магчымасці павелічэння іх прыбытку ў выпадку паляпшэння фінансавага стану прадпрыемстваў.
У красавіку банкі знізілі велічыню адлічэнняў у рэзервы па параўнанні з сакавіком, што азначае некаторую нармалізацыю сітуацыі на крэдытным рынку краіны (адлічэнні ў рэзервы за красавік склаў 105,3 млрд BYR супраць 114,7 млрд BYR у сакавіку). Аднак у красавіку 2008 года чыстыя адлічэнні ў рэзервы былі нашмат менш і складалі ўсяго 40,2 млрд BYR. Гэта значыць аб нармалізацыі сітуацыі ў банкаўскай сістэме казаць пакуль не даводзіцца, гаворка ідзе толькі аб зніжэнні тэмпаў яе пагаршэння.
Адначасова з памяншэннем адлічэнняў у рэзервы ў красавіку скараціліся і тэмпы росту балансавага прыбытку, атрыманай беларускімі банкамі. У красавіку бягучага года яна склала 89,6 млрд BYR, што аказалася ніжэй прыбытку за сакавік на 4,3%. Але па адносінах да красавіка мінулага года прыбытак ўзрасла на 16,2%.
Паніжэнне прыбытку ў красавіку бягучага года тлумачыцца рэзкім падзеннем велічыні чыстых іншых банкаўскіх даходаў: да 90,5 млрд BYR у красавіку супраць 509,4 млрд BYR ў студзені і 130,2 млрд BYR ў сакавіку бягучага года.
Уладзімір Тарасаў
