Старшыня праўлення Белгазпрамбанка Віктар Бабарыка даў інтэрв'ю найбуйнейшаму інтэрнэт-рэсурсу краіны - TUT.BY.
"Фінансавая сістэма нашай краіны лепш за ўсе прыстасаваная да канкурэнтнай барацьбе, і гэта дазволіла нам выжыць у крызіснай сітуацыі", – упэўнены
Віктар Бабарыка, старшыня праўлення ААТ "Белгазпрамбанк". Аб тым, як развівалася банкаўская сістэма ў Беларусі і якім стаў гэты год для фінансавай сферы, наш госць распавёў у студыі TUT.BY.
Як банкаўскі сектар Беларусі, і ваш банк у прыватнасці, перажылі гэты год? Стаўленне нашага банка да фінансавага крызісу перпендыкулярна думку большасці. Крызіс – кароткатэрміновае з'ява, на
самай справе ён даўно прайшоў і скончыўся ў канцы 2008 года не толькі для нашага банка, але і для ўсяго свету ў цэлым. Адбылося змяненне структуры эканомікі, і чакання тых, хто кажа, што пасля
крызісу эканоміка вернецца ў стан да 2008 года, неапраўданыя. Для нас гэта быў год развіцця ў новых умовах эканомікі, і магу сказаць, што ён быў досыць паспяховым. На маю думку, гэты
перыяд быў адным з лепшых для нашага развіцця ў якасці фінансавага інстытута, якое адбывалася ва ўмовах абнаўлення і выжывання наймацнейшых арганізмаў.
Вы хочаце сказаць, што аслабла
канкурэнцыя, так як адпалі дробныя канкурэнты? Канкурэнцыя змянілася, і калі ў перыяд стабільнасці развіццё інстытутаў магло ісці не вельмі моцна, то ў перыяд такіх узрушэнняў выжываюць і
развіваюцца толькі моцныя арганізмы. Гэта надае сур'ёзную дынаміку: напрыклад, тэмп росту прыбытку для нашага банка ўзрос больш чым у два разы, а гэта вельмі сур'ёзныя паказчыкі. Акрамя таго, у гэтым
годзе ў банкаўскую сістэму Беларусі прыйшлі велізарныя грошы з боку акцыянераў. Ніколі раней такога фінансавага прытоку ў банкаўскую сістэму не было. Напрыклад, нашы расійскія акцыянеры ўклалі
каля 75 мільёнаў даляраў у гэтым годзе, "Знешэканомбанк" таксама ўклаў дастаткова вялікія сумы, на слыху набыццё расійскім ашчадным банкам "БПС-Банка". Такіх маштабных інвестыцый у нашы банкі не
было ніколі. Таму казаць аб тым, што гэты год быў дэпрэсіўным, я б не стаў. Ён быў, па меншай меры, цікавым.
Год амаль скончыўся. Якімі паказчыкамі вы можаце пахваліцца? Як я
ўжо сказаў, тэмп росту прыбытку нашага банка павялічыўся больш, чым у два разы. У абсалютных лічбах можна казаць аб паказчыку прыкладна ў 65 мільярдаў беларускіх рублёў – гэта добрыя лічбы,
нягледзячы на сур'ёзнае павелічэнне статутнага фонду на 75 мільёнаў даляраў. Наш банк шмат у чым з'яўляўся "застрэльшчыкам": увесь банкаўскі рынак мы раздражніць бурным ростам уласнага капіталу і
статутнага фонду, і на кароткі перыяд нам удалося стаць трэцім банкам у краіне. Мы вельмі рады, што ў некаторай ступені паўплывалі на рост капіталу ўсёй банкаўскай сістэмы. Самым галоўным падзеяй для
нас стала павелічэнне ўласнай эфектыўнасці: на сённяшні дзень мы павялічылі сваю эфектыўнасць, прадукцыйнасць працы і аддачу ад кожнага супрацоўніка амаль у два разы. Я думаю, гэты паказчык
набліжаецца да паказчыкаў найбуйнейшых расійскіх банкаў.
Што дазволіла беларускім банкам застацца на плаву, а некаторым нават развіцца? Бо, да прыкладу, у пачатку года насельніцтва масава
пазбаўляцца ад рублёў. Ці паўплывала гэта неяк на стан банкаў? Безумоўна, ва ўмовах сур'ёзнай разавай дэвальвацыі вера ў беларускі рубель была страчана. Аднак фінансавая сістэма нашай
краіны больш за ўсё была прыстасаваная да канкурэнтнай барацьбе. І яе рэгуляваны, адпаведнасць міжнародным патрабаванням, дастаткова сур'ёзна знаходзіцца наперадзе расійскай сістэмы. З пункту гледжання
рэгулявання дзейнасці фінансавага рынку Беларусь зрабіла вельмі многае. Давер да нашай фінансавай сістэме, якое было напрацавана за многія гады, было нашмат больш, чым у прылеглых краінах.
Вера ў стабільнасць, у тое, што ўкладах не дадуць прорву і якім-то чынам будзе задзейнічаны ўвесь механізм падтрымкі, усё ж прысутнічала. У такой сітуацыі стабільнасць адыграла на руку ўсім.
Гэта як раз тое перавага, якое мы атрымалі з нашых менш рынкавых і менш капіталізаваць недахопаў. З нашага пункту гледжання, вера ў тое, што недореформированность і стабільнасць, жорсткая
сацыяльная арыентаванасць - гэта залог поспеху і выжывання, заклад менш хваравітага перажыванні нейкіх крызісных з'яў. Але гэта не можа быць залогам развіцця. Калі працягнецца разуменне таго, што
прыватная ініцыятыва, малы і сярэдні бізнес, неабходнасць прадастаўлення большай свабоды, абмежаванай нейкімі правіламі гульні – гэта той лакаматыў, які павінен выцягнуць нашу эканоміку, то
функцыянаванне бізнесу будзе палегчана. Калі гэта захаваецца і не будзе придавлено годам сацыяльных перамог, то мы дастаткова спакойна павінны перажыць наступны год.
Кажуць, банкам прыйшлося
сутыкнуцца з праблемай ліквіднасці. Ваш банк гэтая чаша мінула? Праблема ліквіднасці досыць сур'ёзная і характэрная не толькі для беларускіх банкаў. Крызіс у сферы фінансаў – гэта, у першую
чаргу, крызіс ліквіднасці і даверу, і нават калі і былі нейкія рэсурсы, то фінансавыя інстытуты адмаўляліся іх адзін аднаму даваць. Для нашага банка самым вострым момантам быў канец мінулага года.
Калі мы зразумелі, што ўсё сутыкнуцца з недахопам свабодных рэсурсаў, то правялі сур'ёзную працу з нашымі акцыянерамі, атрымалі дастатковыя ліміты падтрымкі з боку "Газпрома" і "Газпромбанка". Гэта
з'явілася папераджальнымі мерамі, якія дазволілі нам ні на адзін дзень не адчуваць праблем з разлікамі і забеспячэннем уласнай ліквіднасці – мы ні разу не наблізіліся да крытычнага нарматыву. Мы
выканалі ўсе абавязацельствы па пагашэнні знешніх запазычанняў, і ў студзені, калі ўсе прызналі, што ў Беларусі бушуе фінансавы крызіс, наш партнёр, Еўрапейскі банк рэканструкцыі і развіцця, адкрыў
нам лінію на 40 мільёнаў даляраў. Рашэнне пра гэта стала сігналам для рынку аб тым, што справы ў нас ідуць не проста добра, а вельмі добра. Такое прадбачанне сітуацыі і прыняцце адпаведных мер
дазволіла нам пазбегнуць праблем наогул. Безумоўна, гэта адбілася на абмежаванні нашых актыўных аперацый: мы працавалі з кліентамі па скарачэнні іх праграм інвеставання, па падразанню бюджэтаў на
развіццё нейкіх праектаў.
Не было зваротнага працэсу? Ваш банк стаў пазіцыянаваць сябе як сістэмаўтваральны для сярэдняга класа, але часта прадпрымальнікі актыўна лаялі банкіраў за тое, што
яны выдавалі дарагія крэдыты. Даставалася вам за тое, што бераце танныя пазыкі ў ЕБРР і МФК, а выдаеце па большай цане? Праблема прадаўца і пакупніка існуе не толькі ў сферы фінансаў: усе
час вы прыходзіце на рынак і вам прапануюць тавар даражэй, чым вы хацелі б. Безумоўна, да фінансавай сістэме існуюць прэтэнзіі аб тым, што крэдыты дарагія, што трэба нейкім чынам мяняць
стаўленне, патанняць рэсурсы. Але неабходна ўлічваць, што ў бізнэсе ўсё роўна, колькі ты марнуеш, галоўнае – колькі ты заробіш. Рынак вызначае кошт прадмета. Фінансавая база для банкаў
становіцца даражэй, і для таго, каб захоўваць эфектыўнасць, банкі вымушаныя павялічваць кошт запазычанні для сваіх кліентаў. Гэта прадмет кампрамісу і дамоўленасцей.
У наступным годзе,
па прагнозах Нацбанка, стаўка рэфінансавання павінна скласці 9-12%. Які мяжа, на ваш погляд, больш рэалістычны? Я думаю, што стаўка рэфінансавання будзе бліжэй да верхняй мяжы. Калі
наступны год стане годам сацыяльнай накіраванасці, то ад гэтага не будзе карысці нікому. Ніхто не спрачаецца, што сацыяльная накіраванасць важная, але пытанне ў тым, наколькі мы увлечемся ёю, і за кошт
чаго будзе адбывацца гэтая сацыяльная арыентаванасць. Напэўна, стаўка рэфінансавання будзе знаходзіцца ў межах 9-12%, але з пункту гледжання эканамічнага развіцця, калі стаўка будзе 11%, гэта
будзе лепш, не толькі для банкаў. Банк працуе на маржы, а не на стаўцы.
Калі разгледзець яшчэ адзін прагнозны паказчык, рост ВУП на 11-13%, можна казаць аб тым, што гэтая адзнака завышаная?З майго пункту гледжання, гэты прагноз вельмі аптымістычны. Безумоўна, нельга забываць фразу "Не важна, як яны галасуюць, важна, як мы лічым". Магчыма, гэты прагноз будзе дасягнуты, але з улікам ужо
прызнанага поспеху гэтага года, я думаю, было б нашмат лепш, каб чакання пяці-сямі працэнтаў былі б закладзены ў бюджэт: празмерны рост дакладна так жа небяспечны, як і празмернае адставанне. Я
лічу, што прагноз у 12% - вельмі аптымістычны: немагчыма за год рэзка падняцца з нулявога тэмпу росту, калі толькі-толькі прачынаюцца нашы асноўныя рынкі збыту. Я не кажу, што гэтыя паказчыкі
недасяжныя, але рэальным, з майго пункту гледжання, быў бы рост у пяць-сем працэнтаў.
Якое значэнне для банкаўскага сектара і фінансавай сістэмы краіны меў дыялог урада Беларусі і
Міжнароднага валютнага фонду? 
Станоўчыя рашэнні, якія прымаў МВФ, мелі ўплыў не толькі на ўнутраную жыццё краіны, але і ў цэлым на
адносіны рэспублікі і сусветнага супольнасці: спачатку неабходна дамагчыся прызнання міжнародных фінансавых інстытутаў, а потым на гэтай базе дасягаць прызнання ўсяго сусветнага эканамічнага
супольнасці. Рашэнні, якія прымаюцца МВФ, сталі сігналам рынку аб тым, што ўзаемадзеянне з Беларуссю магчыма і неабходна, пра тое, што ў Беларусі адбываюцца змены, якія прызнаныя эканамічным
супольнасцю. Траншы, якія выдзяляюцца МВФ, - гэта сур'ёзная падтрымка, у тым ліку і ўстойлівага і стабільнага становішча нашай фінансавай сістэмы. Я вельмі спадзяюся, што гэтыя праграмы будуць пашырацца, і
супрацоўніцтва будзе працягвацца не толькі з МВФ, але і з іншымі фінансавымі інстытутамі і непасрэднымі інвестарамі. Зараз вельмі многія замежныя бізнесмены разглядаюць нашу краіну як
вельмі цікавы аб'ект для інвестыцый.
У гэтым годзе галоўны рэгулятар дазваляў далёка нярыначныя меры, напрыклад, забарона на крэдытаванне фізічных асоб. Падзейнічалі яны эфект? Вы да гэтага часу
спадзяецеся, што гэтыя меры з'яўляюцца кароткатэрміновымі? Я праціўнік нярынкавых мер. Але! У сітуацыі, з якой сутыкнуліся мы і ўся сусветная рынкавая сістэма, магу сказаць, што ўмяшанне дзяржавы ў
эканоміку краіны па ўсіх напрамках было ўсюды. Трэба дакладнае разуменне часовасці гэтых абмежаванняў. Дзеянні, якія былі зроблены рэгулятарамі, былі правільнымі. Самае галоўнае, каб яны на
самай справе насілі часовы характар, каб мы не захапіліся. Палітыка на выжыванне, на стабілізацыю адрозніваецца ад палітыкі на развіццё. Калі мы будзем разумець, што 2010-2011 гады будуць гадамі не
прыпынку нашага падзення, не тармажэння, а перыядам імпульсу наперад, то адназначна наперад трэба ісці толькі з мінімальнай колькасцю абмежаванняў і з вельмі выразнымі заканадаўча прапісанымі
працэдурамі.
Наколькі я ведаю, вы – не вялікі аматар каментаваць газавыя пытанні і фінансавыя аперацыі, з гэтым звязаныя. Але ўсё ж, ці ўдалося рэалізаваць праграму фінансавання з
абласнымі энерга - і газазабеспячальнымі прадпрыемствамі? Аб праграме ўзаемадзеяння з облгазами мы абвясцілі не вельмі даўно, прыкладна ў сярэдзіне года, і на сённяшні дзень яна больш-менш паспяхова
рэалізуецца. Мы ўсталявалі ліміты для ўсіх абласных арганізацый. Усё ўпіраецца ў кошт рэсурсаў: каму-то наша кошт прымальная, якія-то абласныя арганізацыі знаходзяць іншы крыніца, лічачы,
што кошт нашых рэсурсаў высокая. Як і з "Белтрансгазам", і з абласнымі прадпрыемствамі ў нас выключна рынкавыя адносіны. Калі нашу праграму не прымаюць партнёры, гэта не значыць, што яна
нядобрая. Мы спадзяемся, што і ў наступным годзе мы будзем паспяхова выконваць функцыю энергетычнага банка і ўдзельнічаць у працэсе бесперабойных разлікаў за энерганосьбіты. Пашырэнне
ўзаемадзеяння з беларускімі суб'ектамі для нас з'яўляецца адной з прыярытэтных задач.
Калі ўзнікаюць газавыя спрэчкі на вышэйшым узроўні, калі некаторыя каментатары малююць "Газпром" гэткім
"дэманам", адбіваецца на іміджы банка, настроях кліентаў? Любы спрэчка, як і любая крайнасць, – гэта няправільна. Трэба меркаваць па справах, а не па словах. Я лічу, што ўзаемаадносіны з
Расеяй і з яе энергетычнымі кампаніямі – лепшыя з тых, якія могуць быць. Першапачаткова, калі мы фармаваліся як фінансавы мост паміж Расеяй і Беларуссю, мы выразна пазіцыянавалі, што банк –
гэта фінансавы інстытут і інструмент, які ніякім чынам не можа быць задзейнічаны ў адносінах больш высокага парадку. Мы – інстытут кампрамісу, у якім заўсёды знаходзіцца палітыка развіцця,
і незалежна ад спрэчак праца вядзецца. Банк да спрэчак не мае ніякага дачынення.
23 снежня 2009, Эканоміка і бізнэс,TUT.BY 
