Сходу Беларусі папоўніліся чатырма творамі сусветна вядомага мастака, ураджэнца Гродна Леона Бакста. Белгазпрамбанк набыў у прыватных калекцыянераў з Расіі і Вялікабрытаніі акварэлі «Рыбак з доўгай люлькай» (1890-я) і «Пейзаж з кіпарысамі» (1907) і жывапісныя палотны «Прыцемкі над возерам» (1909) і «Купальшчыкі на Лідо. Венецыя» (1909).
Зробленыя банкам набыцця не толькі даюць рознабаковае ўяўленне пра творчасць Леона Бакста, але і адкрываюць невядомыя грані таленту майстра, напрыклад, такія, як яго яркая экспрэсіўная жывапіс у духу фавізм.
Леон Бакст «Рыбак з доўгай люлькай» (1890-я). З карпаратыўнай калекцыі Белгазпрамбанка
Акварэль «Рыбак з курыльнай трубкай» напісана аўтарам, як мяркуецца, у Парыжы, куды ён накіраваўся пасля заканчэння Імператарскай Акадэміі мастацтваў адточваць сваё майстэрства ў студыі Жана-Леона Жэрома, акадэміі Родольфа Жуліяна і ў фінскага мастака Альберта Эдельфельта. На думку эксперта Траццякоўскай галерэі Алены Жукавай, партрэта рыбака Бакста ўласцівая «рамантызацыя вобразу працоўнага чалавека», аб чым сведчыць ўвагу аўтара да такіх дэталяў як абветраны твар і натруджаныя рукі персанажа.
Леон Бакст «Пейзаж з кіпарысамі» (1907). З карпаратыўнай калекцыі Белгазпрамбанка
Наступная акварэль «Пейзаж з кіпарысамі» адлюстроўвае больш спелы перыяд у творчасці майстра, калі ён у 1907 годзе разам з мастаком Валянцінам Серовым здзяйсняе падарожжа ў Грэцыю. У ходзе паездкі Бакст стварае шэраг бліскучых замалёвак міжземнаморскіх пейзажаў. Мяркуючы па «падабенстве ў спосабах пабудовы аб'ёмаў і прасторы», лічыць мастацтвазнаўца Вольга Глебава, набыты Белгазпрамбанкам эцюд у свой час паслужыў аўтару матэрыялам для стварэння маштабных палотнаў і тэатральных дэкарацый, якія прынеслі яму сусветнае прызнанне.
Леон Бакст «Прыцемкі над возерам» (1909). З карпаратыўнай калекцыі Белгазпрамбанка
Асаблівай гонарам карпаратыўнай калекцыі Белгазпрамбанка з'яўляецца жывапіс Лявона Бакста, якой значна менш у яго творчай спадчыне па параўнанні з графікай. Набытае ў калекцыянера з Масквы палатно «Прыцемкі над возерам» з'яўляецца яркім узорам рускай жывапісу эпохі мадэрну. Гэты па-майстэрску выкананы пейзажны выгляд, па думку экспертаў Траццякоўскай галерэі, нараджае «настрой рамантычнай напружанасці, ўсхваляванасці, трывогі», створанае «кантрастам гарачых чырвона-рудых і халодных блакітных і сіне-зялёных тонаў».
Леон Бакст «Купальшчыкі на Лідо. Венецыя» (1909). З карпаратыўнай калекцыі Белгазпрамбанка
Аднак найбольш важным з апошніх набыткаў Белгазпрамбанка з'яўляецца праца «Венецыя. Купальшчыкі на Лідо». Карціна ставіцца да серыі палотнаў, створаных Бакстом у росквіце творчых сіл на адпачынку ў Венецыі, куды ён адправіўся пасля свайго парыжскага трыумфу ў легендарных балетных антрэпрызах Сяргея Дзягілева. Зачараваны сонечнай палітрай Венецыі, «мастак піша на пленэры шырокімі, свабоднымі мазкамі велізарныя палотны, занатоўваючы руху напаўаголеных фігур на пляжы, гульню святла на загарэлых целах, каляровыя пералівы мора», – так апісвае гэты плённы перыяд у творчасці Бакста мастацтвазнаўца Алена Бяспалава. Венецыянскі цыкл не толькі стаў этапным у біяграфіі майстра, але і меў важнае значэнне для гісторыі ўсяго рускага мастацтва. «Гэта прарыў рускага мастака ў фавізм», – робіць заключэнне. Зн. Бяспалава. У працах венецыянскай серыі 1909 года, да якой адносіцца набытая Белгазпрамбанкам твор «Купальшчыкі на лідо», Бакст найбольш поўна праявіў сябе як жывапісец, хоць да гэтага быў вядомы, у асноўным, як малявальшчык. Іншыя палотны гэтага цыкла знаходзяцца цяпер у прэстыжных зборах ЗША, у тым ліку ў вядомым музеі MoMA ў Нью-Ёрку.
Для даведкі:
У 2016 годзе спаўняецца 150 гадоў з дня нараджэння Лявона Бакста – сусветна вядомага мастака Срэбнага стагоддзя, яркага прадстаўніка стылю «мадэрн». Л. Бакст нарадзіўся ў 1866 годзе ў Гродне ў сям'і камерсанта. З сярэдзіны 1890-х гг. ён становіцца адной з цэнтральных фігур легендарнага мастацкага аб'яднання «Свет мастацтва», выступае як аўтар ілюстрацый для часопісаў «Свет мастацтва», «Залатое руно», «Апалон». У 1906-1909 гг. выкладаў у прыватнай школе Елізаветы Званцавай, дзе адным з вучняў быў Марк Шагал. Бакст найбольш праславіўся як тэатральны мастак дзякуючы супрацоўніцтву з балетным імпрэсарыа Сяргеем Дягилевым, па запрашэнні якога бліскуча аформіў шэраг пастановак «Рускіх сезонаў» у Парыжы, такіх як «Клеапатра» (1909), «Жар-Птушка» (1910), «Нарцыс» (1911), «Дафніс і Хлоя» (1912). У 1924 г. памёр у Парыжы. Пахаваны на могілках Батиньоль.
Фарміраванне Карпаратыўнай калекцыі ААТ «Белгазпрамбанк», якая налічвае на дадзены момант каля 80 артэфактаў, адбываецца ў рамках рэалізацыі нацыянальнага гісторыка-культуралагічнага праекта «Арт-Беларусь». Першапачаткова прысвечаная спадчыне мастакоў Парыжскай школы з Беларусі (М. Шагала, Х. Суціна, М. Кікоіна і інш.), з часам калекцыя пашырыла сваю канцэпцыю. Цяпер сход павінна вяртаць у Беларусь, якія належаць да розных гістарычных эпох творы тых выбітных аўтараў, хто нарадзіўся на беларускай зямлі, але так і не прадстаўлены на дадзены момант у музеях нашай краіны (В. Ваньковіч, Л. Бакст, Ф. Рушчыц, Г. Баброўскі і г. д.).
