Адным з асноўных умоў паспяховай прадпрымальніцкай дзейнасці з'яўляецца наяўнасць дастатковай колькасці фінансавых сродкаў. Пры іх недахопе часцей за ўсё карыстаюцца крэдытамі. Аднак да гэтага часу атрымаць іх было вельмі няпроста, ды і каштавалі яны даволі дорага. Крэдыт у 500-1.000 USD для "раскруткі" невялікага ўласнага справы атрымаць было практычна немагчыма.
Падпісанне папраўкі № 2 да Крэдытнага пагаднення паміж Рэспублікай Беларусь і ЕБРР, у адпаведнасці з якой у Беларусі ў рамках існуючай крэдытнай лініі ЕБРР адкрываецца новы Праект крэдытавання мікра - і малых прадпрыемстваў і індывідуальных прадпрымальнікаў, адбылося 24 траўня 2001 г. Такім чынам, Беларусь папоўніла спіс краін еўрапейскага супольнасці, у якіх праграмы мікракрэдытавання ЕБРР сталі неад'емнай рысай прадпрымальніцкай дзейнасці.
Мэта праекта - садзейнічанне развіццю канкурэнтнага і прыватнай прадпрымальніцкай дзейнасці шляхам удасканалення арганізацыйных магчымасцяў камерцыйнага банкаўскага сектара і забеспячэнне доступу прыватным беларускім прадпрыемствам да фінансавання. Праект разлічаны на перыяд да кастрычніка 2012 г. Пачатку рэалізацыі праекта спрыяла устанаўленне адзінага абменнага курсу беларускага рубля, магчымасць яго бесперашкоднага абмену на замежную валюту, а таксама высокая ступень надзейнасці прадастаўленых гарантый і гатоўнасць развіваць абслугоўванне гэтага сегмента рынку з боку некаторых беларускіх банкаў.
Для ўдзелу ў праграме адабрана сумеснае беларуска-расійскае ААТ "Белгазпрамбанк". Пачынаючы з 1994 г. у Рэспубліцы Беларусь паспяхова функцыянуе крэдытная лінія Еўрапейскага банка рэканструкцыі і развіцця (ЕБРР) па падтрымцы малога і сярэдняга бізнесу, адкрытая пад гарантыю урада Рэспублікі Беларусь. ААТ "Белгазпрамбанк" з'яўляецца адным з найбольш актыўных удзельнікаў гэтай лініі і мае багаты вопыт паспяховай працы ў дадзенай сферы.
У адпаведнасці з умовамі дагавора з ЕБРР, мікракрэдыты будуць выдавацца для фінансавання вытворчасці, гандлёвых аперацый, а таксама дзейнасці ў сферы паслуг. Сума крэдыту-да 10.000 USD, мінімальная не ўстаноўлена. Пры наступных зваротах у выпадку пазітыўнай крэдытнай гісторыі пазычальніка магчыма павелічэнне пазыкі да 50.000 USD. Мікракрэдыт можа быць выдадзены на тэрмін ад 1 да 18 месяцаў. Заклад кліента па крэдыце не павінен перавышаць 100% сумы пакрыцця асноўнага доўгу і працэнтаў.
Не варта баяцца закладу: у якасці забеспячэння крэдыту могуць выступаць не толькі будынкі і збудаванні, але і асабістае маёмасць, а таксама гарантыі трэціх асоб. Бо калі прадпрымальнік сапраўды задаўся мэтай стварыць уласную справу, ён знойдзе заклад або надзейных гарантаў. Як патлумачыла Таццяна Аўраменка, выканаўчы дырэктар Белгазпрамбанка па рэалізацыі гэтай праграмы, калі не хапае закладу, неабходную суму крэдыту можна разбіць на часткі (АТРЫМАЦЬ, да прыкладу, не адразу 3.000 USD, а часткамі ло 1.000 або па 1.500 USD). Працэнтная стаўка не перавышае 18% гадавых і залежыць ад крэдытных рызык праекта, крэдытнай гісторыі і вопыту пазычальніка.
Белгазпрамбанк разглядае заяву і пры станоўчым вырашэнні выдае крэдыт на працягу аднаго тыдня. Грошы выдаюцца як з дапамогай банкаўскага перакладу, так і, згодна дазволу Нацбанка, які з'яўляецца адказным упаўнаважаным па дадзенай праграме, наяўнымі. Пагашэнне крэдыту таксама дазволена наяўнымі грашыма.
Для абслугоўвання крэдытнай лініі ЕБРР у Белгазпрамбанку створана упраўленне праектнага фінансавання, у якім функцыянуе група мікракрэдытавання. У банку распрацаваны працэдуры разгляду і выдачы мікракрэдытаў, складзены пакет дакументаў для крэдытаатрымальніка, сфарміравана крэдытная камісія. Работнікі банка прайшлі навучанне ў кансультанта ЕБРР па микрокредитованию і ў ходзе суправаджэння крэдыту аказваюць крэдытаатрымальнікам садзейнічанне і дапамогу ў падрыхтоўцы неабходных дакументаў. Крэдытаатрымальнікам таксама прадастаўляецца кансультацыйная падтрымка на ўсіх этапах працэсу крэдытавання, а таксама ў ходзе пагашэння крэдыту.
Першыя крэдыты ў рамках гэтага праекта ўжо выдадзены прадпрыемствам, якія працуюць у галіне паліграфіі, дрэваапрацоўкі, будаўнічых матэрыялаў. На разглядзе -каля 30 заявак ад прадпрыемстваў сферы бытавых, транспартных паслуг, грамадскага харчавання, вытворчасці.
У банку лічаць, што для вус-пешной рэалізацыі праграмы неабходна дасягнуць масавага крэдытавання на абласным і рэспубліканскім узроўнях, і таму запрашаюць прадпрыемствы і прадпрымальнікаў звяртацца ў Белгазпрамбанк, гатовы стварыць трывалы фінансавы падмурак для паспяховага развіцця малога бізнесу ў Беларусі.
Асноўныя мэты банка ў рамках праекта мікракрэдытавання:
- адбор стабільна працуюць і фінансава ўстойлівых крэдытаатрымальнікаў з ліку мікра - і малых прадпрыемстваў;
- павелічэнне і дыверсіфікацыя крэдытнага партфеля банка;
- пашырэнне і развіццё кліенцкай базы банка;
- прадастаўленне рэнтабельным мікра - і дробным прадпрыемствам (ММП) доўгатэрміновага і пастаяннага доступу да фінансавых рэсурсаў;
- дасягненне ў самыя кароткія тэрміны прыбытковасці і ўстойлівасці крэдытных аперацый
Згодна з кваліфікацыйным патрабаванням, у катэгорыю ММП ўваходзяць мікра - або дробныя юрыдычныя асобы, утвораныя ў адпаведнасці з заканадаўствам Рэспублікі Беларусь, а таксама індывідуальныя прадпрымальнікі, якія працуюць у рамках гэтага заканадаўства, якія задавальняюць наступным патрабаванням:
- ММП належаць і кіруюцца фізічнымі асобамі, якія пастаянна пражываюць у Рэспубліцы Беларусь, або юрыдычнымі асобамі, дзейнасць якіх зарэгістравана ў Рэспубліцы Беларусь;
- доля дзяржаўнай уласнасці ў ММП не можа перавышаць 49%, і дзяржава не можа, прама ці ўскосна, мець пераважнае права кіравання справамі ММП;
- ММП павінна мець усе неабходныя ўзгадненні, дазволы і іншыя неабходныя дакументы і ажыццяўляць сваю дзейнасць у рамках заканадаўства Рэспублікі Беларусь па экалогіі, бяспекі і ахове здароўя;
- колькасць работнікаў ММП не павінна перавышаць 20 чалавек, у тым ліку пастаянна працуе кіраўніцтва. У выключных выпадках, калі дзейнасць ММП з'яўляецца працаёмкай, можа быць разгледжана магчымасць крэдытавання ММП з больш чым 20 работнікамі - пры наяўнасці папярэдняй згоды кансультанта па микрокредитованию.
У выпадку, калі мікракрэдыт выдаецца ММП, якое да моманту звароту ў банк не вяло гаспадарчую дзейнасць, то не менш за 30% усіх выдаткаў, неабходных для ажыццяўлення праекта, павінна быць прафінансавана за кошт ўкладу самога прадпрыемства (у грашовай або натуральнай форме). Банк дапускае магчымасць прадастаўлення адтэрміноўкі выплаты асноўнага доўгу тэрмінам да 1 месяца. Дэкрэтам прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 27.02.2001 г. N° б ўстаноўлена, што тавары, прызначаныя для вытворчых мэтаў, якія ўвозяцца юрыдычнымі асобамі на мытную тэрыторыю Рэспублікі Беларусь па кантрактах, плацяжы па якім уносяцца за кошт замежных крэдытаў, выдадзеных пад гарантыі урада Рэспублікі Беларусь, вызваляюцца ад абкладання ПДВ, мытнымі пошлінамі і акцызамі. Акрамя таго, замежная валюта, якая накіроўвалася на пагашэнне крэдыту і працэнтаў па ім, не падлягае абавязковаму продажу.
Анатоль ТАРАХОВІЧ.
