Каштоўныя металы заўсёды служылі сродкам захавання зберажэнняў у перыяды нестабільнасці, што стала асабліва актуальным у апошнія гады. Няўстойлівасць сусветных валют, тэрарызм, войны, палітычныя крызісы — усе гэтыя фактары павялічваюць попыт на золата, срэбра і плаціну, штурхаючы іх цэны ўверх.
У другой палове 90-х гг. каштоўныя металы былі моцна недаацэненыя, так як інвестары аддавалі перавагу ўкладваць грошы ў акцыі. Аднак абвал на фондавым рынку ЗША, серыя карпаратыўных скандалаў, а таксама паслабленне амерыканскай валюты сталі прычынамі перагляду інвестарамі сваіх партфеляў на карысць каштоўных металаў.
Здабыча адстае ад попыту
Акрамя гэтага, бурнае развіццё эканомікі азіяцкіх краін, у першую чаргу Індыі і Кітая, прывяло да павелічэння іх даходаў жыхароў і росту попыту на золата. Здабыча гэтага каштоўнага металу пачатку адставаць ад попыту. Запасы разведаных радовішчаў высільваюцца, а новыя — у дэфіцыце. Перыяд ад геолагаразведкі да пачатку распрацоўкі радовішча займае ў сярэднім 7-10 гадоў, і золатаздабывальнага кампаніі не могуць хутка нарасціць вытворчасць.
У пачатку бягучага года сітуацыю пагоршылі палітычная нестабільнасць у многіх краінах, абвастрэнне вайны ў Іраку і пагроза канфлікту ЗША з Іранам. Цэны на каштоўныя металы выраслі да новых гістарычных максімумаў (гл. графік 2). У траўні цана на золата падскочыла да 720 ДАЛЯРАЎ за тройскую ўнцыю (31,1035 грама). Гэта не так ужо далёка ад гістарычнага рэкорду 1980 года — 850 USD/ўнцыя. На думку аналітыкаў, у прынцыпе, кошт золата ўжо ў гэтым годзе можа дайсці да 800 ДАЛЯРАЎ за ўнцыю.
У будучыні попыт на золата можа вырасці ў сувязі з абмяркоўваецца цяпер перспектывай стварэння членамі Арганізацыі ісламскай канферэнцыі новай грашовай адзінкі — дзінара, цалкам забяспечанага золатам. Акрамя таго, шэраг азіяцкіх дзяржаў разглядае магчымасць стварэння сваёй уласнай адзінай валюты для краін Азіяцка-Ціхаакіянскага рэгіёну.
У апошнія гады расце попыт на каштоўныя металы і з боку жыхароў Беларусі. Гандаль зьліткамі ў нас ідзе ўжо даўно: Нацыянальны банк арганізаваў рэалізацыю залатых зліткаў з 2001 года, а сярэбраных і плацінавых — з 2005 года. Акрамя Нацыянальнага банка, рэалізацыяй каштоўных металаў займаюцца і камерцыйныя банкі, якія маюць ліцэнзію на дадзены выгляд дзейнасці.
Беларускія зліткі — швейцарскага вытворчасці
Попыт на мерныя зліткі каштоўных металаў устойліва расце. Толькі за першую палову бягучага года насельніцтва і прадпрыемствы Беларусі набылі 651,681 кг золата ў мерных злітках, што ў 5,5 разы больш, чым за першае паўгоддзе 2005 года. Усяго ж са жніўня 2001 года па чэрвень 2006 года ў нашай краіне прададзена 1,426 тоны залатых зліткаў. Назад выкуплена банкамі 87,105 кг.
Белгазпрамбанк пачаў прадаваць залатыя зліткі ў канцы 2004 года, сярэбраныя і плацінавыя — у 2005 годзе. Яны маюць вышэйшую пробу 999,9, што пацвярджаецца сертыфікатам якасці завода-вытворцы, які абавязкова прыкладаецца пры продажы да кожнага слитку незалежна ад наміналу. Калі праца з каштоўнымі металамі толькі пачыналася, прадаваліся залатыя зліткі Краснаярскага завода каляровых металаў, зараз жа прапануюцца зліткі швейцарскага вытворчасці.
Як адзначыў намеснік начальніка упраўлення касавага абслугоўвання, інкасацыі і перавозкі каштоўнасцей Белгазпрамбанка Уладзімір Чачот, у продажы заўсёды маецца практычна ўвесь асартымент залатых, сярэбраных і плацінавых мерных зліткаў. У адпаведнасці з беларускім заканадаўствам, падкрэсліў ён, зліткі прадаюцца фізічным асобам без прад'яўлення дакументаў, якія сведчаць іх асобу, і без спагнання падатку на дабаўленую вартасць. Спецыяліст-эксперт банка запатрабуе пашпартныя дадзеныя і дакументы ў пакупніка толькі пры куплі зліткаў на суму звыш 2.000 базавых велічынь для складання спецформуляра.
Белгазпрамбанк мае магчымасць ўсталёўваць цэны некалькі ніжэй, чым у Нацбанку. Акрамя гэтага, Белгазпрамбанк пастаянна праводзіць розныя акцыі, накіраваныя на павелічэнне попыту на зліткі каштоўных металаў. У прыватнасці, нядаўна падчас адной з такіх акцый пакупніку злітка вагой 100 г прадастаўлялася магчымасць бясплатнага захоўвання ў працягу 3 месяцаў ці ж магчымасць атрымаць пластыкавую картку Maestro тэрмінам дзеяння 1 год.
У цяперашні час праводзіцца іншая акцыя: пры продажы кожнага злітка ў Белгазпрамбанку выдаецца падарункавая паштоўка. Гэта таксама прыцягвае кліентаў, бо, як паказвае вопыт, зліткі набываюцца фізічнымі асобамі не толькі ў мэтах захавання зберажэнняў, але і ў якасці падарунка, менавіта таму ў пакупніка маецца магчымасць набыць спецыяльны падарункавы футарал.
Спіс паслуг, якія банк аказвае пакупнікам каштоўных металаў, пастаянна ўзрастае. У бягучым годзе плануецца арганізаваць куплю залатых, сярэбраных і плацінавых мерных зліткаў у фізічных і юрыдычных асоб. Цэны будуць прывабнымі для кліентаў.
Цяпер прапрацоўваецца паслуга па ўвядзенні металічных дэпазітаў, і да канца года Белгазпрамбанк разлічвае прапанаваць яе сваім кліентам. Пакупнікам зліткаў не трэба будзе забіраць каштоўныя металы з банка і наогул фізічна набываць зліткі, больш таго, на суму такога дэпазіту будуць налічвацца працэнты.
№28 (713) - 24 - 31 ліпеня 2006
