Учора ўвечары ў Віленскай карціннай галерэі адкрылася унікальная выстава, якая з'яўляецца састаўной часткай карпаратыўнага праекта Белгазпрамбанка «Арт-Беларусь». У літоўскую сталіцу, дзе экспазіцыя прабудзе да 9 лістапада, прывезлі 69 работ беларускіх майстроў Парыжскай школы. Onliner.by з'ездзіў на адкрыццё, каб паглядзець, як прымаюць наша мастацтва ў Еўрапейскім саюзе.
Цяпер у Вільню можна смела ехаць не толькі за пакупкамі — у «Акропаліс», «Озас», «Ікею» або на канцэрт вялікіх зорак у «Сіменс-Арэну», але і каб дакрануцца да высокага і прыгожага беларускаму мастацтву. У літоўскую сталіцу прывезлі работы беларускіх майстроў Парыжскай школы. Дарэчы, гэтая выстава ўпершыню пакінула тэрыторыю Беларусі. Onliner.by з'ездзіў на адкрыццё, каб паглядзець, як прымаюць наша мастацтва ў Еўрапейскім саюзе.
Два гады таму гэтая выстава ў Мінску нарабіла шмат шуму і выклікала ажыятаж нават сярод тых, хто мала цікавіцца мастацтвам. Увесь свет ведае імёны прадстаўленых там мастакоў, а тым, каму яны невядомыя, варта задумацца, што яны ведаюць пра беларускіх майстроў і аб іх унікальных працах. Жывапісныя, скульптурныя і графічныя работы Марка Шагала, Хаіма Суціна, Пінхуса Крэменя, Міхаіла Кікоіна, Восіпа Любіча, Восіпа Цадкіна і Шрагі Царфіна і іншых аўтараў, якія цяпер выстаўлены ў Вільні, належаць «Белгазпрамбанку», Нацыянальнаму мастацкаму музею Беларусі і прыватным калекцыянерам. І што немалаважна, карпаратыўная калекцыя банка прызнана самым буйным зборам работ экспрэсіяністаў Парыжскай школы не толькі ў Беларусі, але ў Цэнтральнай і Усходняй Еўропе.
Выставу невыпадкова прывезлі ў Вільню. Многія мастакі правялі тут маладосць і навучыліся асновам рэалістычнага жывапісу і акадэмічнаму малюнку ў Віленскай школе малявання акадэміка Трутнева. Менавіта тут будучыя маэстра атрымалі першыя ўяўленні аб сучасным мастацтве і з'ехалі ў Парыж.
— Гэты праект для нас дарагі ва ўсіх сэнсах, і ён не мае межаў, — пачаў сваю прамову старшыня праўлення «Белгазпрамбанка» Віктар Бабарыка. — Землі Літвы і Беларусі далі свету унікальных прадстаўнікоў Парыжскай мастацкай школы. І я вельмі рады, што многія працы ўпершыню прадстаўлены на літоўскай зямлі. Вельмі спадзяюся, што гэты праект стане пачаткам вялікай дружбы і прасоўвання нашых землякоў у свеце. Мастакі нарадзіліся ў Беларусі, вучыліся ў Літве, набылі славу ў Парыжы і вядомыя сёння ўсім свеце. Мне здаецца, гэты праект паказвае дзіўнае яднанне незалежна ад нацыянальнасці, дзяржаў, школ і гарадоў.
— Праект «Беларускія мастакі Парыжскай школы» унікальны яшчэ тым, што калі экспрэсіяністаў шырока прадстаўлены ў музеях у Расеі, то Парыжскай школы там практычна няма. Справа ў тым, што росквіт гэтай школы прыйшоўся на 20-я гады, калі ў Расіі не стала мецэнатаў, гатовых выкупляць гэтыя карціны. А ў краінах Цэнтральнай Еўропы ў гэты час адбывалася стварэнне дзяржаўнасці, і ім таксама было не да мастацтва, таму Парыжская школа апынулася за бортам культурнага і навуковага абароту гэтых краін, — распавёў старшыня Нацыянальнай камісіі па справах ЮНЕСКА Уладзімір Шчасны.
Гісторыя пра тое, як гэтая калекцыя з'явілася ў Беларусі, не менш цікавая, чым самі карціны. Уладзіміру Счастному ў 70-х гадах трапіўся ў рукі каталог выставы французскіх мастакоў у Маскве 1928 года. І сярод гэтых імёнаў «французскіх» мастакоў палова былі выхадцамі з Расійскай імперыі і тэрыторыі цяперашняй Беларусі. Вось тады-то Уладзімір Георгіевіч стаў разбірацца, у чым справа, і напісаў кнігу «Мастакі Парыжскай школы з Беларусі», якая выпадкова трапіла ў рукі старшыні праўлення «Белгазпрамбанка» Віктара Бабарыкі. І пытанне аб вяртанні спадчыны быў вырашаны.
— Калі мы ўпершыню прыйшлі да аднаго з французскіх ўладальнікаў калекцыі, дзе нам было прапанавана 35 работ мастакоў парыжскай школы, то на пытанне «Што нам спадабалася?» Віктар Дзмітрыевіч сказаў: «Бярэм усе!», — узгадаў Уладзімір Рыгоравіч.
— Калі я ўбачыў працы Шрагі Царфіна, то адразу вырашыў — праекту жыць, — удакладніў Віктар Бабарыка.
— Што, на ваш погляд, трэба яшчэ зрабіць, каб беларусы сталі ганарыцца наяўных у іх спадчынай? — пацікавіўся Onliner.by.
— Асноўная памылка ва ўсіх гэтых пасылах — рабіць што-то для каго-то. Мы не робім гэта, каб ганарыцца Беларуссю ці ганарыцца калекцый. Мы робім гэта таму, што нам гэта падабаецца і мы атрымліваем ад гэтага задавальненне, — патлумачыў Віктар Дзмітрыевіч. — Ёсць краіны, у якіх добра паміраць або весці актыўную фазу жыцця: будаваць бізнес і рэалізоўваць праекты, а ёсць тыя, дзе добра нарадзіцца. Мне здаецца, Беларусь-тая краіна, дзе добра нарадзіцца. Бо гэтыя мастакі сталі знакамітыя не ў сябе ў краіне, але яны нарадзіліся ў Беларусі.
Адкрыццё выставы прайшло на вышэйшым узроўні. На яго былі запрошаны міністры культуры Літвы і Беларусі, паслы, дыпламаты і іншыя важныя госці. І, як водзіцца на такіх мерапрыемствах, не абышлося без класічнай музыкі і гутарак аб тым, як важна ведаць і шанаваць гісторыю і мастацтва сваёй краіны.
Для Віленскай карціннай галерэі гэта не першая буйная выстава падобнага маштабу. Да гэтага тут выстаўляліся работы з Луўра і Эрмітажа.
— Гэтая выстава, як і ўсе іншыя, буйная для нас, дробнымі не займаемся, — адзначыў дырэктар Мастацкага музея Літвы Рамуалдас Будрыс.
