Белгазпрамбанк заўсёды імкнуўся быць клиентоориентированным банкам, а цяпер плануе стаць банкам для сярэдняга класа грамадства, які з'яўляецца апорай любога дзяржавы. Пра гэта заявіў Віктар Бабарыка, старшыня праўлення Белгазпрамбанка, на якая адбылася 22 верасня на сустрэчы з журналістамі, прысвечанай 15-годдзю з моманту пачатку фарміравання каманды, якая затым стала калектывам банка.
Белгазпрамбанк быў ператвораны з банка "Алімп" у 1997 годзе, таму праз 2 гады ён будзе адзначаць сваё дзесяцігоддзе. Але яго калектыў пачаў фарміравацца ў банку "Экоразвитие", які быў зарэгістраваны 27 верасня 1990 года, а ў 1993 годзе стаў банкам "Алімп". Таму В. Бабарыка падкрэсліў, што "як банк і як каманда мы існуем ужо 15 гадоў, і сёння правільны лозунг кажа так: "Нам -- 15 гадоў".
Для сярэдняга класа
Калі ствараўся Белгазпрамбанк, разлікі грашовымі сродкамі за якія пастаўляюцца ў Беларусь энерганосьбіты ажыццяўляліся рэдка. Квітнелі бартэр і залікі. Таму перад банкам была пастаўлена мэта забяспечыць арганізацыю грашовых разлікаў за энерганосьбіты. З гэтай задачай, адзначыў В. Бабарыка, банк справіўся, і ўжо 2 гады такога паняцця, як залік, у Беларусі не існуе.
Пасля таго як сістэма разлікаў за энерганосьбіты наладзілася, было прынята рашэнне развівацца ў бок задавальнення інтарэсаў камерцыйнага сегмента сярэдняга класа. Пры гэтым задачы задавальнення патрэбаў паліўна-энергетычнага сектара эканомікі з банка ніхто не зняў.
Акцыянеры, па словах В. Бабарыка, ацанілі эфектыўнасць банка, абслуговага малы і сярэдні бізнес, і зразумелі, што ўніверсальнасць банка-гэта яго перавага. Яны ўбачылі, што грошы, укладзеныя ў банк, працуюць і прыносяць ім нармальны даход праз капіталізацыю і дывідэнды.
Яшчэ адно меркаванне ў карысць арыентацыі банка на працу з дробнымі і сярэднімі кліентамі -- гэта неабходнасць страхоўкі на выпадак ўзнікнення крытычных сітуацый, падобных той, якая склалася, напрыклад, у банкаўскай сістэме Расіі ў 1998 годзе.
Такім чынам, у цяперашні час Белгазпрамбанк працуе ў двух сегментах фінансавага рынку. З аднаго боку, ён мае сур'ёзныя зачыны ў паліўна-энергетычным комплексе, якія дазваляюць банку адчуваць сябе ўпэўнена і нарошчваць сваю фінансавую моц. З іншага боку, банк атрымаў апору на разнастайных, дынамічна які расце сярэдні клас.
Прынцып працы -- кампраміс
У склад акцыянераў Белгазпрамбанка пры яго стварэнні ўвайшлі Газпромбанк, "Газпром", "Белтрансгаз" і Міністэрства эканомікі Беларусі. У якасці прынцыпу яго працы быў абраны кампраміс -- патрабаванне прымаць рашэнні, якія задавальнялі б і Беларусь, і Расею. І гэта ўдалося забяспечыць. За ўвесь час існавання Белгазпрамбанка ўсе яго рашэнні савета дырэктараў заўсёды прымаліся аднагалосна.
На першым месцы ў банку знаходзіцца эканоміка. "Нашы інтарэсы", -- адзначыў В. Бабарыка, -- "гэта разлікі за энерганосьбіты, камерцыйная эфектыўнасць і адсутнасць палітычнай складнікам. Для нас прынцыпова важная эканоміка. Безумоўна, яна нясе і нейкую сацыяльную і палітычную складнік, але ў рамках адносін паміж акцыянерамі пераважаюць эканамічныя матывы. Мы будуем іх такім чынам, каб з іх выцякалі правільныя сацыяльныя і палітычныя рашэнні".
Праўда, наяўнасць акцыянераў, якія па фінансавых магчымасцях не адпавядаюць Газпрому, стварае некаторыя праблемы, звязаныя з неабходнасцю росту банка пры захаванні балансу інтарэсаў акцыянераў. Газпром можа даць грошы на развіццё банка, але беларускім акцыянерам павялічыць прапарцыйна сваю долю няпроста. А змяняць суадносіны паміж акцыянерамі ў карысць расейскага боку, па думку В. Бабарыка, было б няправільна з пункту гледжання ідэалогіі, якая закладвалася пры адукацыі Белгазпрамбанка. Першапачаткова ствараўся банк, у якім выконваўся баланс паміж інтарэсамі Газпромбанка як крыніцы фінансавых рэсурсаў, "Газпрома" як пастаўшчыка газу і беларускага боку, якая адказвае за эканоміку РБ. І ад гэтай ідэалогіі 8 гадоў ніхто не адмаўляўся.
Таму Белгазпрамбанк павялічвае свой статутны фонд паступова. Гэта некалькі запавольвае тэмпы развіцця банка, але затое дае магчымасць балансаваць паміж інтарэсамі трох акцыянераў, што забяспечвае банку ўстойлівасць. Тым не менш у наступным годзе праўленне банка збіраецца падняць пытанне аб павелічэнні статутнага фонду з дапамогай акцыянераў. За кошт унутраных рэсурсаў статутны фонд расце ўжо цяпер: нядаўна адбыўся сход акцыянераў, на якім было прынята рашэнне павялічыць фонд прыкладна на 2 млн. USD.
Амбіцыйныя планы
У сакавіку бягучага года на сходзе акцыянераў Белгазпрамбанка была зацверджана праграма яго развіцця да 2010 года, у якой устаноўлены амбіцыйныя планы па росце эфектыўнасці, прыбытку, актываў і шэрагу іншых параметраў банка.
Рост ўласнага капіталу за 5 гадоў чакаецца, як мінімум, у 3 разы, рост актываў у цэлым-не менш 20-25% за кожны год. Эфектыўнасць, зразумелую як аддачу на кожнага супрацоўніка, банк збіраецца павялічыць у 3,5 разы.
Упэўненасць у выкананні праграмы развіцця заснавана, адзначыў В. Бабарыка, на планах абнаўлення банка і ўменні ўлічваць змяненне ўмоў працы.
У банку цяпер ажыццяўляецца працэс рэінжынірынга, у выніку чаго ён стане адпавядаць па структуры і тэхнічнаму аснашчэнню сучасным заходнім банкам. Выразна сегментируется кліенты, а банкаўскія працэсы разбіваюцца на складнікі. Усё гэта абапіраецца на внедряемую новую аўтаматызаваную банкаўскую сістэму. Банк прыняў рашэнне захаваць каманду і павысіць эфектыўнасць працы супрацоўнікаў, павялічыўшы такім чынам аб'ём аперацый.
Пры гэтым, адзначыў В. Бабарыка, нельга не ўлічваць знешнія абставіны. Добрая, па думку старшыні праўлення Белгазпрамбанка, тая кампанія, якая ўмее кіраваць рызыкамі, умее выбудаваць сістэму кіравання і рэагавання на зменлівую знешнія ўмовы, якая дазваляе нівеліраваць наступствы гэтых рызык.
Белгазпрамбанк рабіць гэта ўмее, што пацвярджаецца вопытам яго працы ў аперацыйнай асяроддзі Беларусі. Банк існуе ўжо 15 гадоў і ў яго, як падкрэсліў В. Бабарыка, ні разу не было стратнага года. Гэта значыць, што за ўвесь гэты час банк дакладна прадказваў, як будзе развівацца эканоміка і якія меры трэба прыняць для таго, каб гэта развіццё служыла на карысць яго кліентам і акцыянерам.
Акно да замежных рэсурсаў
Яшчэ адзін плюс Белгазпрамбанка для яго акцыянераў, у першую чаргу беларускіх, гэта ўменне прыцягваць сродкі на замежных рынках.
Выхад банка на міжнародныя фінансавыя рынкі, па словах В. Бабарыка, пачаў ажыццяўляцца яшчэ ў 1995 годзе, калі было прынята рашэнне атрымаць акрэдытацыю банка "Алімп" у Еўрапейскім банку рэканструкцыі і развіцця. Гэта быў адзін з першых дзёрзкіх праектаў, якія ўдалося ажыццявіць камандзе Белгазпрамбанка.
Дапамагло ёй ажыццяўленне міжнароднай аўдытарскай праверкі, якая праводзілася ў банку "Алімп" з 1995 года. Адным з самых "непраходных" умоў акрэдытацыі было патрабаванне наяўнасці міжнароднай аўдытарскай праверкі не менш чым за 3 гады. У 1997 годзе гэта ўмова было выканана, і "Алімп" стаў першым прыватным камерцыйным банкам Беларусі, атрымалі акрэдытацыю ЕБРР.
У далейшым праца па выхадзе на міжнародны рынак капіталу набывала ўсё больш сістэмны характар. Першы этап-устанаўленне адносін з ЕБРР. Другі -- ўцягванне ў арбіту банка Міжнароднай фінансавай карпарацыі. Далей -- прыцягненне рэсурсаў без гарантый акцыянераў і ўрада (цяпер практычна ўсе замежныя запазычанні ў РБ ажыццяўляюцца альбо пад гарантыі ўрада, альбо пад гарантыі акцыянераў).
Белгазпрамбанк прайшоў гэтыя этапы, і ў мінулым годзе атрымаў грошы ад МФК і ЕБРР без гарантыі акцыянераў. Як адзначыў В. Бабарыка, "пад гарантыі таго ж "Газпрома" можна было прыцягнуць грошы і хутчэй, і танней, і з меншымі выдаткамі. Але гэта была б ацэнка не наша, а нашых акцыянераў, што з нашага пункту гледжання з'яўляецца няправільнай пазіцыяй. Таму што мы дастаткова дарослыя і упэўненыя ў сабе для таго, каб прапаноўваць рынку ацэньваць нас самых, а не нашых акцыянераў".
Наступны этап-атрыманне міжнароднага рэйтынгу. Тут Белгазпрамбанк пераскочыў некалькі прыступак. Як правіла, спачатку рэйтынг атрымлівае краіна, а потым-фінансавыя інстытуты. Пры гэтым страновый рэйтынг звычайна самы высокі, і толькі найбуйнейшыя кампаніі маюць рэйтынг, адпаведны рэйтынгу краіны. Але пакуль у Рэспублікі Беларусь рэйтынгу няма. Таму банк мог разлічваць толькі на атрыманне рэйтынгу катэгорыі "З", які звычайна прысвойваецца кампаніям з краін, якія не маюць рэйтынгу. Гэта трэцяя група надзейнасці. "Для нас, -- адзначыў В. Бабарыка, -- гэта было не вельмі цікава, і мы паспрабавалі атрымаць рэйтынг больш высокай, другой групы надзейнасці -- "У". Спроба ўдалася -- банк атрымаў рэйтынг "У-". Гэта самы найнізкі рэйтынг дадзенай катэгорыі, але самы высокі рэйтынг сярод банкаў Беларусі.
Зараз у планах Белгазпрамбанка -- атрыманне першага сіндыкаванага пазыкі, які плануецца ажыццявіць да канца бягучага года. У наступным годзе банк разлічвае пашыраць спектр партнёраў, у першую чаргу, за кошт міжнародных фінансавых інстытутаў.
Вопыт, які Белгазпрамбанк набывае на рынку міжнароднага запазычанні, ён збіраецца перадаваць сваім кліентам. "Мы мяркуем, -- заявіў В. Бабарыка, -- што, навучыўшыся займаць на гэтым рынку самі, мы пачнем вучыць займаць на ім нашых кліентаў".
Гэта дасць магчымасць банку вырашыць праблему фінансавання хутка расце бізнесу некаторых буйных кліентаў. Справа ў тым, што любы банк расце менш дынамічна, чым гэта робяць прамысловыя кампаніі. У мінулым годзе, паведаміў В. Бабарыка, Белгазпрамбанк упершыню сутыкнуўся з тым, што добрыя кліенты не могуць атрымаць поўнае фінансаванне ў банку з прычыны існавання ў нашай краіне шэрагу нарматываў, злучаюць аб'ёмы крэдытавання з велічыней статутнага фонду банка.
Спрабаваць нарошчваць уласны капітал хуткімі тэмпамі, адзначыў В. Бабарыка, нерэальна, так як ўласная прыбытак не гэтак вялікая, а атрымліваць у неабходным аб'ёме грошы ад акцыянераў складана. Таму банк прыняў рашэнне навучыць кліентаў рабіць пазыкі за мяжой, што забяспечыць ім доступ да неабмежаваных фінансавых рэсурсаў. У гэтым выпадку яны не пяройдуць на абслугоўванне ў іншы банк і застануцца ў Белгазпрамбанку, які будзе працаваць для іх як кансультант, як арганізатар пазык. "Шлях да заходніх фінансах наўпрост -- гэта той шлях, які дазволіць нам захаваць буйных кліентаў і прыцягнуць новых", -- заявіў В. Бабарыка.
Ён адзначыў, што за мяжой ёсць фонды, якія гатовыя займацца так званым праектным фінансаваннем, пры якім у якасці забеспячэння бярэцца сам праект. У гэтым выпадку для інвестара важныя праект і прадпрыемства -- выканаўца праекта (прыкладна на 80%), а на 20% мае значэнне вопыт і падстрахоўка з боку абслуговага прадпрыемства банка, які ведае правілы гульні на фінансавым рынку і гарантуе, што гэтыя правілы гульні яго кліент будзе выконваць. Калі прадпрыемству не атрымаецца гэта ажыццявіць, то банк падставіць яму сваё плячо.
Уладзімір ТАРАСАЎ
№37 (672) - 27 верасня – 3 кастрычніка 2005
