Мастацкая выстава "Дзесяць стагоддзяў мастацтва Беларусі" адкрылася 26 сакавіка ў Нацыянальным мастацкім музеі.
Экспазіцыя будзе даступная па 10 ліпеня. У яе
ўвайшло каля 500 экспанатаў з калекцый прыкладна 30 музеяў краіны, а таксама прыватных збораў. Своеасаблівая "інвентарызацыя" беларускага мастацтва апошняга тысячагоддзя стала
магчымай дзякуючы сумесным намаганням музея, ААТ "Белгазпрамбанк", ААТ "Газпром трансгаз Беларусь" і Міністэрства культуры РБ. Арганізатары імкнуліся
"паказаць мастацтва Беларусі як жывы і бесперапынны працэс, інтэграваны ў сусветную мастацкую прастору, ва ўсёй сваёй паўнаце і бесперапыннасці".
Тое, што нас аб'ядноўвае
Як адзначыў на адкрыцці выставы старшыня праўлення Белгазпрамбанка Віктар Бабарыка, маштабны мастацкі праект аб'яднаў самых розных людзей з адзінай мэтай - паказаць лепшае, што ёсць у краіне. "Пакуль у Беларусі будзе ідэя і думка, якая можа аб'яднаць нас, такіх розных, з рознымі мастацкімі густамі, палітычнымі прыхільнасьцямі, узростам і адносінамі, да тых часу была, ёсць і будзе наша Беларусь", - адзначыў В. Бабарыка. "Дзевяць месяцаў таму мы прыйшлі ў Міністэрства культуры і папрасілі сабраць нараду з кіраўнікамі музеяў Беларусі, якім банк хацеў прапанаваць ідэю, - распавёў ён. - Мы сказалі ім: давайце пахваліцца самі перад сабой і перад усім светам, што мы зрабілі за гэтыя дзесяць стагоддзяў. Я ніколі не думаў, што ў адным месцы з такім шчырым энтузіязмам і суперажываннем мы зможам сабраць такую колькасць разнапланавых людзей, музеяў і экспанатаў".
Варта адзначыць, што гэта не першы вопыт супрацоўніцтва музея і банка. У 2012 годзе іх сумеснымі сіламі ўжо была прадстаўлена выстава мастакоў Парыжскай школы з Беларусі. Яна стала магчымай дзякуючы намаганням банка па вяртанні твораў мастакоў, якія нарадзіліся ў Беларусі і здабылі сусветную славу. Для музея цяперашні праект адметны сярод іншага тым, што ён праходзіць у юбілейны для яго год. Так што гэта яшчэ і годны спосаб адзначыць ўласнае 75-годдзе.
"Наведвальнікі выставы ўбачаць багацце беларускай гісторыі і унікальнасць культуры. Да жаль, для праекта не хапіла плошчаў, прыйшлося зняць пастаянную экспазіцыю. Я гэта кажу да таго, што трэба як мага хутчэй будаваць музейны комплекс", - адзначыў дырэктар музея Уладзімір Пракапцоў.
"Гэта першы выпадак, калі мы сабраліся ўсе разам і ў самыя кароткія тэрміны стварылі такі праект, - падкрэсліў дырэктар НММ. - Думаю, з гэтай выставай пазнаёмяцца і замежныя турысты, якія прыедуць на чэмпіянат свету па хакеі, і жыхары рэспублікі, якія прыедуць да нас у госці. Яны ўбачаць, чым багатая Беларусь, а менавіта: сваёй гісторыяй, унікальнай культурай і сваім мастацтвам".
Упершыню і не толькі
Акрамя таго, што беларускае мастацтва прадстаўлена ў такім маштабе і разнастайнасці, многія з экспанатаў можна і зусім ўбачыць упершыню. Сярод іх ёсць і новыя жамчужыны карпаратыўнай калекцыі Белгазпрамбанка. Так, упершыню будзе прадстаўлена карціна Хаіма Суціна "Ева" (1928), набытая на аўкцыёне Sotheby's у Нью-Ёрку за 1,86 млн USD, і карціны Марка Шагала "Зялёны пейзаж" і "Гадзіннік на палымнеючым небе", створаныя ў перыяд росквіту творчасці вялікага мастака. Таксама ў экспазіцыю ўвайшоў "Партрэт Тамаша Зана" мастака эпохі рамантызму Валенція Ваньковіча. У цяперашні час гэта адзіная яго карціна, вернутая ў Беларусь. Наведвальнікі таксама ўпершыню ўбачаць кнігу Сімяона Полацкага "Жазло праўлення" 1667 года выдання.
Усяго адзін дзень, 27 сакавіка, на выставе можна было ўбачыць копію Крыжа Прападобнай Еўфрасінні Полацкай. Экспазіцыя была арганізавана для ўсіх жадаючых па благаславенні Патрыяршага Экзарха ўсяе Беларусі мітрапаліта Паўла. Створаны ў 1161 годзе Лазарам Богшам і знік у 1941 годзе крыж ў 1997-м быў адноўлены майстрам Мікалаем Кузьмічом. У рамках жа цяперашняй экспазіцыі ён упершыню быў прадстаўлены шырокай грамадскасці ў абноўленым выглядзе. Майстар максімальна наблізіў дэталі рэліквіі да арыгінала, што знік арыгіналу, зрабіўшы іх яшчэ больш дакладнымі. Варта адзначыць, што напярэдадні выставы рэстаўрацыю прайшлі многія экспанаты.
У кожным зале наведвальнікі знойдуць нямала вартых экспанатаў. Так, у зале "Візантыйскія традыцыі" можна ўбачыць рэдкасны ўзор народнага сакральнага мастацтва - саламяныя царскія вароты XVIII стагоддзя. Да нашых дзён захаваліся толькі тры экзэмпляры. Тут жа прадстаўлены адзін з самых знакамітых беларускіх скарбаў - Вішчынскі скарб XII-XIII стагоддзяў. Ён быў адкрыты ў ходзе археалагічных раскопак, таму цалкам трапіў у музей. У Усходняй Еўропе вядома ўсяго некалькі падобных скарбаў.
У зале "Рэнесанс і барока" упершыню выстаўлены Карона для Торы, якая захоўваецца ў сховішчах пінскага Музея беларускага Палесся. У раздзеле "Дваццатае стагоддзе. Метамарфозы" наведвальнікаў чакаюць працы самых розных майстроў - ад "Партызанскай мадонны" Міхаіла Савіцкага да "Праекта стагоддзя "Дванаццаць з дваццатага" Уладзіміра Цэслера і Сяргея Войчанкі. Наведвальнікі змогуць убачыць двухбаковы слуцкі пояс з калекцыі Краязнаўчага музея ў Маладзечне, "Маляваныя дываны" Алены Кіш і той самы выкуплены "усім светам" Статут ВКЛ з Музея гісторыі Магілёва. І ўсё гэта - толькі малая крыха "экспазіцыі тысячагоддзя".
Прастору рэальнае і віртуальнае
"Дзесяць стагоддзяў мастацтва Беларусі" размясціліся на плошчы 800 кв. м. Экспазіцыя займае два паверхі, уключаючы вестыбюль і галерэю. Па словах санкт-пецярбургскага афарміцеля Любові Лявонцьевай ўжо пры ўваходзе ў музей глядач павінен "не пазнаць" яго стары інтэр'ер, адчуць, як дадзеная знакавая падзея трансфармавала прастору.
Слоган выставы - "Мы робім гісторыю разам!". Разам з арганізатарамі і партнёрамі над афармленнем арт-праекта працаваў вялікі інтэрнацыянальны калектыў: дызайнеры з Беларусі, Літвы і Расіі. Спецыяльна да выставы падрыхтаваны каталог, прычым як у друкаваным выглядзе, так і ў варыянце PDF-файла на флешке. Наведвальнікі могуць скарыстацца аудиогидами на рускай, беларускай і англійскай мовах з двухминутными апавяданнямі аб 60 экспанатах выставы. Атрымаць інфармацыю аб музейных прадметах можна і пры дапамозе мабільных тэлефонаў: па ўсёй экспазіцыі будзе даступны QR-код. Азнаёміцца з экспанатамі выставы можна таксама на сайце artbelarus.by.
У будучыні плануецца пашырэнне artbelarus.by да шырокага шматфункцыянальнага партала, прысвечанага культуры і мастацтву Беларусі.
Ганна ЖДАНОВІЧ
Газета «Беларусы і рынак» № 13 (1096) 31 сакавіка - 6 красавіка 2014 г
