Уклады ў рублях прывабныя, але рызыкоўнае
Нягледзячы на зніжэнне курсу беларускага рубля па стаўленні да кошыка валют на 5%, тое, што адбылося пасля дэвальвацыі рубля ў пачатку года, даходнасць рублёвых укладаў на 7 месяцаў бягучага года апынулася прыкладна роўнай даходнасці дэпазітаў у доларах ЗША і еўра.
Пасля дэвальвацыі беларускага рубля на 20%, праведзенай 2 студзеня 2009 года, многія жыхары Беларусі перавялі свае рублёвыя зберажэнні ў валюту. У выніку, па дадзеных Нацбанка, рублёвыя зберажэнні насельніцтва на 1 жніўня скараціліся да 7,2 трлн. BYR, а дэпазіты ў замежнай валюце павялічыліся да 3,36 млрд USD, гэта значыць склалі 9,5 трлн. BYR у рублёвым эквіваленце.Такім чынам, асцярожных людзей, якія асцерагаюцца дэвальвацыі, апынулася істотна больш аптымістаў, тых, хто давярае беларускаму рублю. Хто з іх выйграў, а хто прайграў, можна судзіць па выніках студзеня — ліпеня.
Дэпазіты саступілі сярэбраным зліткаў
За 7 месяцаў (пачынаючы з 5 студзеня) даляр ўмацаваўся да беларускага рубля на 6, 7%, еўра — на 7,8%, а расійскі рубель — на 0,6%. Калі скласці гэтыя лічбы і падзяліць на тры,
атрымаецца як раз 5% — велічыня, на якую беларускі рубель аслабеў у адносінах да кошыку, якая складаецца з трох валют.
Рублёвыя ўклады прынеслі за 7 месяцаў у выглядзе працэнтаў даход у памеры каля 12% ад укладзенай сумы, у доларах і еўра — прыкладна 6%, а ў расійскіх рублях — каля 7%.
Прасумаваць даход у выглядзе працэнтаў з прыбыткам з прычыны змены курсу валюты па адносінах да беларускага рубля, атрымаем, што ўклады ў далярах і еўра забяспечылі прырост на 12,7 і 13,8%
адпаведна. Гэта ненашмат вышэй даходнасці рублёвых дэпазітаў, таму з улікам выдаткаў на канвертаванне рублёў у валюту можна казаць аб прыкладным роўнасці даходаў па ўсіх трох відах укладаў. У
аўтсайдарах апынуліся дэпазіты ў расійскіх рублях, якія забяспечылі ўсяго 7,6% даходу.
Аднак горшы вынік за першыя 7 месяцаў бягучага года паказалі ўкладання ў нерухомасць — у Менску за гэты час кватэры патаннелі ў сярэднім на 25% (у рублёвым выражэнні).
Самым выгадным выглядам зберажэнні з пачатку года апынуліся сярэбраныя зліткі Нацыянальнага банка, што падаражэлі на 21% (зліткі вагой 100 грамаў). Золата і плаціна забяспечылі даход 9 і 7% адпаведна
(у рублях), саступіўшы дэпазітах.
Асаблівасці валютнага кошыка
Прывязка беларускага рубля да кошыка валют, які складаецца з даляра ЗША, еўра і расійскага рубля ў аднолькавай прапорцыі, уведзеная з 2 студзеня 2009 года, знізіла зменлівасць курсу беларускага
рубля ў адносінах да гэтых валют за кошт згладжвання ваганняў іх ўзаемных курсаў. Аднак прысутнасць у кошыку расейскага рубля істотна павялічыла зменлівасць курсу беларускага рубля па
адносінах да першых двух валют.
Справа ў тым, што расійская валюта, якая да фінансавага крызісу, які пачаўся ў мінулым годзе, была ледзь не ўзорам стабільнасці, пасля пачатку крызісу трапіла ў разрад няўстойлівых. І яе увядзенне
у кошык валют перанесла гэтую няўстойлівасць на беларускі рубель.
Расійскі рубель пасля крызісу фактычна аказаўся прывязаным да кошту нафты: калі тая даражэе, рубель умацоўваецца ў адносінах да даляра і еўра, і наадварот. Тое ж самае адбываецца зараз і з
беларускім рублём, але амплітуда ваганняў яго курсу складае палову амплітуды ваганняў курсу расейскага рубля. Гэта азначае, што калі, дапусцім, расійскі рубель губляе 2% да кошыка
еўра-долар, то яны даражэюць па дачыненні да беларускага рубля на 1% па асобнасці. У суме атрымліваецца нуль.
Прывязка нашай валюты да расейскага рубля ўносіць дадатковы рызыка яе паслаблення. Калі ён раптам страціць яшчэ 30-40%, за што выступаюць некаторыя расейскія дэпутаты, то наш рубель патаннее па
адносінах да даляра і еўра на 15-20%. І гэта без усялякіх рашэнняў Нацбанка аб дэвальвацыі і без патрабаванняў МВФ. Магчыма, менавіта такую перспектыву меў на ўвазе Нацыянальны банк, забараняючы крэдытаванне ў
валюце: у яго паведамленні, зробленым па гэтай нагоды, было сказана, што забарона ўводзіцца, улічваючы магчымыя ваганні "ўзаемных курсаў замежных валют".
Справа ў нафты
Дадзеную асаблівасць фарміравання курсу беларускага рубля варта ўлічваць, выбіраючы валюту зберажэнняў у беларускім банку. Атрымліваецца, што выбар залежыць ад стану фінансаў Расеі, якое
вызначаецца цэнамі на нафту на сусветным рынку.
Прагнозы экспертаў адносна курсу расійскага рубля да кошыка еўра - долар на бліжэйшыя месяцы разыходзяцца, аднак амаль усе аднадушныя ў тым, што ён рушыць услед за коштамі нафты. Калі яна
падаражэе, то рубель умацуецца, калі патаннее — аслабее і рубель. А ўслед за ім будзе прытрымлівацца і беларуская валюта.
Верагоднасць развіцця сцэнара па апошняму варыянту вялікая, прычым у сілу шэрагу падзей у ЗША, якія адбыліся літаральна за пару тыдняў, яна істотна ўзрасла.
Камісія па гандлі таварнымі ф'ючэрсамі (CFTC) ЗША ў цяперашні час разглядае магчымасць ўзмацнення жорсткасці рэгулявання на рынку нафты для прадухілення маніпулявання коштамі. З 10 жніўня
камісія ўвяла штраф у памеры 1 млн USD штодня за маніпуляцыю цэнамі пры аптовых таргах, а таксама новыя правілы па кантролі за маніпулятыўныя дзеяннямі. Аб асноўных мерах рэгулявання стане
вядома ў верасні, а іх увядзенне чакаецца ў лістападзе бягучага года.
Гэтыя дзеянні могуць прывесці да сур'ёзнага падзення коштаў на нафту, так як у апошні час іх штурхаў ўверх не рост попыту, а спекулятыўны капітал, магчымасці якога могуць быць сур'ёзна
абмежаваныя.
Такім чынам, жыхары Беларусі рызыкуюць у бліжэйшыя месяцы сутыкнуцца з чарговым наступствам глабалізацыі. Прыбытковасць іх дэпазітаў у беларускіх банках будзе ў значнай ступені вызначацца
тым, якія меры на рынку нафтавых ф'ючэрсаў распачне CFTC.
Прагноз: рубель можа прайграць
Калі нафта патаннее, то ўклады ў беларускіх рублях па выніках жніўня — снежня 2009 года могуць апынуцца менш прывабнымі, чым у еўра і доларах, нават без новай рэзкай
дэвальвацыі нашай валюты па адносінах да кошыку.
Вядома, цяпер працэнты па дэпазітах у рублях нашмат вышэй, чым у замежных валютах. У прыватнасці, ўклады ў Белгазпрамбанку маюць даходнасць у рублях да 22,5% гадавых, а ў валюце — 8-10%.
Такім чынам, за апошнія 5 месяцаў бягучага года рублёвыя дэпазіты забяспечаць прырост у памеры 9,3%, а валютныя — 3,3-4,2%, то есць дзе-то на 5-6% менш рублёвых.
Гэтыя велічыні цалкам супастаўныя з магчымым узроўнем паслаблення беларускай валюты да канца бягучага года. Нацыянальны банк разлічвае абмежавацца 5% зніжэння курсу рубля ў адносінах да кошыка.
Гэта азначае яго 5-працэнтнае падзенне па адносінах да еўра і даляра (пры стабільнасці курсаў еўра/долар/расійскі рубель). Нешта ёсць падобнае паслабленне практычна цалкам кампенсуе ўсе
перавагу рублёвых дэпазітаў перад валютнымі.
Але ў выпадку падзення коштаў на нафту аслабее і расейскі рубель, што прывядзе да дадатковага зніжэння курсу беларускай валюты. Калі расейскі рубель апусціцца да кошыка еўра/долар хоць бы на 10%,
то ў Менску наш рубель страціць па 5% да еўрапейскай і амерыканскай валют. Гэта будзе бонусам для ўладальнікаў валютных укладаў (па параўнанні з дэпазітамі ў беларускіх рублях).
Што тычыцца укладанняў у нерухомасць і каштоўныя металы, то іх у бліжэйшыя некалькі месяцаў наўрад ці варта разглядаць як сур'ёзную альтэрнатыву дэпазітах. Скачка інфляцыі з прычыны напампоўвання грашыма эканомік развітых краін большасць экспертаў чакаюць праз пару гадоў, таму абвал курсу даляра і рост коштаў каштоўных металаў у даляравым выражэнні наўрад ці адбудуцца ў бягучым годзе. Што тычыцца беларускай нерухомасці, то прычын для прыпынення зніжэння коштаў на кватэры ў бліжэйшыя месяцы не відаць.
Адкладзенае прапанову
Насельніцтва Беларусі пакуль ажыццяўляе ўкладанні, не ўдаючыся ў тонкасці, якія тычацца механізму адукацыі курсаў валют. Варта было ў ліпені курсах стабілізавацца, як людзі панеслі грошы ў банкі,
прычым арыентуючыся на высокую даходнасць дэпазітаў у беларускіх рублях. Па дадзеных Нацыянальнага банка, у ліпені сума рублёвых укладаў насельніцтва Беларусі ў камерцыйных банках краіны ўзрасла на
393,34 млрд BYR, або на 2,4%. Рублёвыя ўклады павялічыліся на 204,25 млрд BYR (3%), уклады ў замежнай валюце — на 52,4 млн USD (1,6%).
Гэта нашмат вышэй за вынікі за чэрвень, калі прырост рублёвых укладаў склаў 71,5 млрд BYR, а валютных — 62,7 млн. USD. Тэмпы росту ўкладаў насельніцтва ў ліпені апярэдзілі таксама такія за
аналагічны перыяд 2008 года. Тады рублёвыя дэпазіты павялічыліся на 334,5 млрд BYR, а валютныя — на 47,9 млн. USD.
Значны рост аб'ёмаў зберажэнняў насельніцтва ў ліпені здаецца некалькі дзіўным, улічваючы пагаршэнне стану беларускай эканомікі. Магчыма, мае месца рэалізацыя адкладзенага прапановы: у
траўні-чэрвені, калі вырашаўся лёс другога транша крэдыту Міжнароднага валютнага фонду і на рынку была некалькі нервовая абстаноўка, многія людзі ўвогуле ўстрымліваліся ад укладанняў у банкаўскія
дэпазіты. Пасля таго як у пачатку ліпеня сітуацыя стабілізавалася, яны, па-відаць, аднеслі зробленыя назапашвання ў банкі, аддаўшы перавагу рублёвых дэпазітах з прычыны высокіх адсоткаў па
ім.
Уладзімір ТАРАСАЎ
