Трэці Міжнародны форум тэатральнага мастацтва "Тэарт" больш чым за месяц да свайго пачатку паведаміў аб першым аншлагу.
За тыдзень пасля пачатку продажаў раскуплены ўсе квіткі на спектакль "Лір", які будзе закрываць праграму форуму. Відаць, прыхільнікам тэатральнай сцэны не варта зацягваць з набыццём квіткоў. Тым больш што, па словах дырэктара "Тэарта" Анжалікі Крашевской, насычаная праграма ўключае ў сябе нямала іншых пастановак, прывабных для аўдыторыі: "Ёсць сапраўды цікавыя спектаклі. Можа быць, для каго-то некаторыя з іх здадуцца радыкальнымі. Але на самой справе гэта новыя тэндэнцыі і тое, чым цікавы сёння еўрапейскі і расейскі тэатр".
Прытулак канца святла.
Сапраўды радыкальнай і спрэчнай пастаноўцы Канстанціна Багамолава да аншлагам не прывыкаць. "Лір. Камедыя" ўвайшла ў рэпертуар піцерскага тэатра "Прытулак камедыянта" яшчэ у канцы верасня 2011 года. Праўда, на радзіме спектакля, у Піцеры, яго, па ўласным прызнанні рэжысёра, пакідала да траціны залі. Але падчас гастроляў "Ліра" ў расійскай сталіцы прыйшлося ў спешным парадку ладзіць дадатковы начны паказ, каб пастаноўку змаглі паглядзець усе жадаючыя.
"Канец святла ўжо быў. І прыкры пах цягнецца з мінулага... - як-то напісаў у сваім блогу рэжысёр. - Ён чаму-то для мяне канцэнтруецца ў Вялікай вайне... Калі з людзей варылі мыла. Ці трупамі брукавалі дарогу да Берліна, хоць у гэтым не было ўжо патрэбы... І важна нават не тое, што гэта было, а тое, што мы гэта перажылі. Дакладней, нашы продкі. Яны спачатку як-то прагна і першабытна звалі гэтую кроў. Заклікалі. Потым лілі яе. А ўслед народились мы. Ужо з гэтай генетычнай інфармацыяй у сабе - што вось гэта магчыма". Гэты пост у выніку стаў эпіграфам да трагікамедыі "Лір", пастаўленай у пецярбургскім "Прытулку камедыянта".
Час і месца дзеяння спектакля выразна пазначаныя ў праграме - з 1941 па 1945 г., ад Масквы да Берліна. Таксама паведамляецца, што "у спектаклі выкарыстаны тэксты Фрыдрыха Ніцшэ, вершы Паўля Цэлан, Самуіла Маршака, Варлама Шаламава, тэкст Адкрыцьця Яна Багаслова, тэксты Адсябяціну". Усе мужчынскія ролі выконваюць актрысы, усе жаночыя - акцёры. Сярод персанажаў - Самуіл Якаўлевіч Гластэр, прарок Заратустра, доктар Лунц і іншыя богомоловско-шэкспіраўскія персанажы. Гледачоў папярэджваюць аб наяўнасці ў спектаклі ненарматыўнай лексікі і сцэн сэксуальнага характару (і, дарэчы, існуе поўная, яшчэ больш радыкальная версія гэтага "некамфортна" спектакля).
"Пецярбургскі "Лір" - нячасты на сучаснай расейскай сцэне прыклад рэжысёрскага сачыненні, гэтак жа вынаходлівага і займальнага, наколькі нялёгка засвойвае, які патрабуе ад гледача не толькі думаць і спасцігаць сэнсы, але і пераадольваць сваю непрыязнасць", - адзначаюць крытыкі. Зрэшты, нават вытанчаныя знатакі і прафесійна звязаныя з тэатрам людзі дзіўна неединодушны ў дачыненні да пастаноўкі. З аднаго боку, "захоплены формотворчеством рэжысёр выпусціў змястоўнасць свайго сачынення, якое ў выніку аказалася побач выклікаюць, часам па-сапраўднаму страшных і жудасных эпізодаў", з другога - "спектакль стаў сапраўдным прарывам і для самога рэжысёра, і для ўсяго нашага тэатра". Ну а што ўбачыць ва усім гэтым канкрэтны глядач: "бессэнсоўную звалку сэнсаў" або віртуозна адладжаную сістэму сэнсавых люстэркаў, - яго асабістая справа.
На арэне тэатра.
У "Ліры" Багамолава крытыкі заўважылі павевы сучаснага польскага тэатра, у якім вострыя праблемы сучаснасці і нядаўняй гісторыі даследуюцца ў дадатку да архетыпічныя сюжэтам. Цікава, што ў ракурсе пэўных уплываў і першакрыніц падобнага падыходу згадвалася "(А)Поллония" варшаўскага "Новага тэатра", якая дзіўным чынам таксама ўвайшла ў праграму сёлетняга "Тэарту".
Прычым калі богомоловский "Лір" пройдзе на досыць камернай сцэне беларускага Новага драматычнага тэатра, то пастаноўка Новага тэатра з Варшавы ў лепшых традыцыях антычнага размаху зойме ні шмат ні мала "Мінск-Арэну". Адзін з самых правакацыйных спектакляў еўрапейскага тэатра апошніх гадоў, падобна, стане першым тэатральным падзеяй у яе сценах.
Пастаноўка на самай справе патрабуе велізарнай пляцоўкі: на сцэне ў мабільных празрыстых боксах разгортваюцца некалькі дзеянняў, ужывую гуляе рок-група; вялікія экраны для відэазапісу ў рэальным часу. "Гэта складаны і дзёрзкі калаж з антычных трагедый і літаратурных твораў пра Халакост на тэмы віны і ахвярнасці. "(А)Поллония" - новая міфалогія неадназначнасці такіх паняццяў, як злачынства, справядлівасць, самаахвяраванне..." - пазначана ў прэс-рэлізе форуму.
Будзе прадстаўлены і яшчэ адзін знакаміты польскі спектакль - "Песня пра Маці і Айчыне" аднаго з лідэраў еўрапейскай тэатральнай рэжысуры Яна Кляты. У гэтым гратэскавым і містычным мюзікле пра феномен мацярынства і комплексе віны рэжысёру ўдалося злучыць на сцэне біблейскія матывы і стылістыку старажытнагрэцкіх трагедый з сучаснымі творамі, уключаючы "Лару Крофт" і фільмы Рыдлі Скота.
Свае фірмовыя прыёмы і прадставіць адзін з самых вядомых незалежных тэатраў Еўропы, уладальнік "Сярэбранага льва" Венецыянскай біенале за наватарства на драматычным ніве берлінскі "Рыміні Пратакол". Яму часта прыпісваюць адкрыццё новай хвалі дакументальнага жанру на стыку тэатра і журналістыкі. Так, у заяўленым у теартовской праграме спектаклі "Проба грунту ў Казахстане" занятыя не акцёры, а рэальныя людзі - этнічныя немцы, якія жылі ў Казахстане, а цяпер вярнуліся ў Германію. Яны самі распавядаюць са сцэны свае гісторыі не без дапамогі цікавых рэжысёрскіх знаходак і модных тэатральных прыёмаў.
Адзін з самых знакамітых і тытулаваных харэографаў свету Охад Наарин "Батшева Данс Компані" (Тэль-Авіў, Ізраіль) прадставіць у Мінску гіпнатычны танец SADEH21. А на сцэне Беларускага дзяржаўнага акадэмічнага музычнага тэатра адбудуцца паказы спектакля "Шэпт сцен" (Парыж, Францыя), пастаўленага дачкой Чарлі Чапліна Вікторыяй Чаплін-Тьере з унучкай вялікага коміка ў галоўнай ролі.
"Глядач адразу пазнае ў спектаклі праўду чаплиновское: жанр цырка ў спалучэнні з драматычным мастацтвам, нечаканыя трукі, здзіўленне і наіўнасць, - абяцаюць арганізатары "Тэарта". - Але, акрамя таго, глядач адкрые для сябе і нечаканы, таямнічы свет... Вікторыя Чаплін-Тьере ператварае на сцэне звыклыя рэчы - кардонныя скрынкі, пузырчатую ўпакоўку, парасоны, лесвіцы, прыступкі, усё што заўгодна - у загадкавых істот з сноў. "Шэпт сцен" - дынамічны змрочны свет, дзе рухаюцца і бурацца сцены і фантазія не мае межаў".
Дапоўніць праграму яшчэ адзін сапраўдны еўрапейскі хіт апошніх гадоў - спектакль Новага рыжскага тэатра "Доўгая жыццё". Ён распавядае пра нямоглых старых, для якіх кожнае рух - высілак на мяжы магчымага, але тым не менш яны спяваюць караоке і спрабуюць знаходзіць у доўгай жыцця маленькія радасці і вялікія сэнсы. Рэжысёр Алвіс Херманіс, лаўрэат вышэйшай еўрапейскай тэатральнай прэміі "Еўропа - тэатру", выставіў на сцэне сапраўдную камуналку, старанна прадумаўшы кожную дэталь дэкарацый, а маладыя акцёры пераўвасабляюцца ў пажылых герояў без дапамозе грыму.
Не менш трагічная, нягледзячы на хвацкі чорны гумар, напісаная і пастаўленая Белай Пінтэрам п'еса аб усеагульным стане "нелюбові" MUCK (Будапешт, Венгрыя). У паўзмроку паўпустая сцэны пад акампанемент флейты, якая грае тое старадаўнія венгерскія мелодыі, то рэпертуар Эдыт Піяф, сучаснае грамадства правяраецца на здольнасць правільна ацэньваць сябе і вырашаць сацыяльныя канфлікты.
Музей эксперыментальных п'ес.
Варта адзначыць, што і расійская частка праграмы "Тэарта" адным "Лиром" не абмяжоўваецца. Так, гледачы ўбачаць моцную драматургію ў пастаноўцы Маскоўскага драматычнага тэатра імя А. С. Пушкіна - спектакль "Добры чалавек з Сезуана" Б. Брэхта. Рэжысёрам выступіў Юрый Бутусаў, тытулаваны піцерскі аўтар, які зусім нядаўна атрымаў прэмію "Хрустальная Турандот" як раз за привозимый ў Мінск спектакль.
Адна з самых цікавых рэчаў, прычым той ці галерэйнага, то тэатральнага фармату, - "Музей 16 п'ес" або Shoot/Get Treasure/Repeat. М. Равенхилла. "Ён прыцягне ўвагу адкрытага да эксперыментаў гледача. У каго ёсць цярпенне на шэсць гадзін з пераходам з залы ў залу - сардэчна запрашаем", - запрашае аматараў тэатральнай экзотыкі дырэктар форуму.
"Кацярына Іванаўна" яраслаўскага драматычнага тэатра - інтэрпрэтацыя рускай класікі. "Не звяртайце ўвагі на тое, што гэта не сталічны тэатр, - усё самае цікавае ў Расіі часцяком адбываецца не ў Маскве і Піцеры, а на перыферыі", - адзначае А. Крашэўская.
Ну і, нарэшце, важнае новаўвядзенне сёлетняга форуму - блок эксперыментальных спектакляў па п'есах беларускіх драматургаў, у ліку якіх Patris С. Анцелевича, Д. Багаслаўскага, В. Красоўскага, "Кароткачасовая" К. Сцешыка, "Сумны хакеіст" П. Пражко, "Ціхі шорах адыходзячых крокаў" Д. Багаслаўскага і "Рамонт" тэатра "Інжэст".
Нагадаем, Міжнародны форум тэатральнага мастацтва "Тэарт", арганізатарамі якога з'яўляюцца "АРТ Карпарэйшн" і ААТ "Белгазпрамбанк", пройдзе ў Мінску з 28 верасня па 21 кастрычніка.У гэтым годзе мінскія гледачы ўбачаць 16 спектакляў з 8 краін: Беларусі, Расіі, Францыі, Польшчы, Ізраіля, Латвіі, Германіі і Венгрыі. Генеральным партнёрам форуму ў гэтым годзе выступіла ААТ "Газпром трансгаз Беларусь".
