Дэпазіты ў нацыянальнай валюце РБ у 2008 годзе расчаравалі сваіх уладальнікаў
Самымі выгаднымі відамі ўкладання сродкаў у Беларусі па выніках 2008 года былі банкаўскія дэпазіты у доларах і еўра.
Зрэшты, калі падыходзіць фармальна і не ўлічваць пры ацэнцы вынікаў 2008 года дэвальвацыю беларускага рубля, ажыццёўленую 2 студзеня 2009 года, то на першым месцы апынуцца ўклады ў
беларускіх рублях. Але быць такім формалистом было б няправільна: дэвальвацыя — гэта фактычна завяршальнае падзея 2008 года.
Ена па-за канкурэнцыяй.
Дэпазіты ў далярах забяспечылі за мінулы год максімальную прыбытковасць на ўзроўні каля 33% гадавых у пераліку на беларускія рублі (разлікі праводзім без уліку ўздыму ставак па дэпазітах у канцы
года). Зусім крыху адсталі дэпазіты ў еўра, якія забяспечылі каля 27%. Уклады ў беларускіх рублях прынеслі 14-15% прыбытку. Ўклады ў расійскіх рублях забяспечылі прыбытковасць на ўзроўні каля 10%.
Зрэшты, калі ўлічыць вынікі 2007 года, то дадзеныя апынуцца не такімі змрочнымі. Тады ўклады ў далярах прынеслі ўсяго 8-10%, а дэпазіты ў нашых рублях — 12-14%. Але і па выніках за 2
года даляр апынуўся нашмат пераважней рубля. Фактычна дэвальвацыя пазбавіла ўсіх пераваг зберажэнні ў нацыянальнай валюце пачынаючы з 2005 года.
Варта, вядома, адзначыць, што найбольш прывабнымі валютамі ў 2008 годзе былі японская ена, кітайскі юань, якія прынеслі 53 і 34% даходу, прычым нават без усялякіх адсоткаў, проста за кошт
росту іх курсу па адносінах да беларускага рубля. Але лічыць такія ўкладанні жыхарам Беларусі даступнымі нельга, хоць некаторыя беларускія банкі ў мінулым годзе і пачалі праводзіць аперацыі з наяўнымі
юанямі з насельніцтвам.
Ўкладанні ў каштоўныя металы ў 2008 годзе прынеслі адно засмучэнне, што, зрэшты, чакалася. Золата забяспечыла прыбытковасць на ўзроўні каля 20% (з улікам дэвальвацыі беларускага рубля), а
сярэбраныя і плацінавыя зліткі прынеслі страты ў памеры прыкладна 6 і 20% адпаведна. Гэтак значныя адрозненні паміж каштоўнымі металамі тлумачацца рознай ступенню ўцягнутасці ў
прамысловая вытворчасць. Срэбра і плаціна актыўна выкарыстоўваюцца ў прамысловасці, значна пацярпела ад фінансавага крызісу, а золата — больш у ювелірнай справе.
Ўкладанні ў гарадскія кватэры ў 2008 годзе даходу не прынеслі, хоць і страт, падобна, таксама няма. Выратавала дэвальвацыя: кошты на кватэры традыцыйна ўсталёўваюцца ў далярах, таму зніжэнне
даляравых коштаў у некаторай ступені было кампенсавана дэвальвацыяй. Дынаміку коштаў на кватэры ў 2008 годзе ацаніць вельмі складана з прычыны адсутнасці інфармацыі аб рэальных цэнах здзелак.
Гэтак жа няпроста ацаніць магчымую прыбытковасць розных відаў укладанняў у 2009 годзе. На курсы валют і цэны розных актываў ўплывае мноства фактараў, прадказаць паводзіны якіх цяпер
немагчыма. Праглядаюцца толькі некалькі тэндэнцый.
Падаем разам.
Праблемы ўзнікаюць з вызначэннем дынамікі курса беларускага рубля, што яшчэ год таму было самым простым справай — Нацбанк ўсталёўваў параметры ваганняў курсу, якіх прытрымліваўся.
Цяпер наш рубель прывязаны да кошыка валют, які складаецца з даляра, еўра і расейскага рубля.
Але кошык будзе вызначаць бягучыя ваганні курсу, што ж тычыцца агульнай тэндэнцыі яго накіраванасці, то яна невядомая — ніякіх нарматыўных дакументаў на гэты конт не існуе.
Некаторую пэўнасць ўносяць толькі каментары Нацыянальнага банка, звязаныя з абгрунтаваннем неабходнасці правядзення дэвальвацыі 2 студзеня. У якасці прычыны гэтага кроку было паказана на
фактычнае зніжэнне курсу расійскага рубля ў адносінах да даляра ЗША за некалькі апошніх месяцаў 2008 года на 25,5%, а курсу ўкраінскай грыўны — на 59%. Такім чынам, калі расейскі
рубель аслабне, дапусцім, яшчэ на 25%, то паўстане эканамічная мэтазгоднасць новай дэвальвацыі беларускага рубля. Так што можна лічыць, што лёс курсу нашай валюты цяпер вырашаецца ў
Расіі.
А дынаміка курсу расійскага рубля ў адносінах да долара, у сваю чаргу, залежыць, на думку замежных экспертаў, ад коштаў на нафту на сусветным рынку. З імі справы ідуць усё роўна. Праблемы ў сусветнай
эканоміцы толькі набіраюць тэмпы, што прыводзіць да падзення коштаў на энерганосьбіты. Адпаведна, будзе таннець і расейскі рубель. Да якой ступені, не ведае ніхто. Дыяпазон найбольш часта
якія сустракаюцца ацэнак расійскіх экспертаў складае ад 32 да 50 RUB/USD да канца 2009 года. Тое ёсць чакаецца дэвальвацыя на ўзроўні ад 10 да 60%.
Аднак і без уліку падзення кошту нафты доўгатэрміновыя перспектывы расійскага рубля не выклікаюць асаблівага аптымізму. Справа ў высокай інфляцыі (паводле папярэдніх ацэнак, у 2008 годзе цэны ў РФ выраслі на
13,3-13,4%, а ў 2009 годзе інфляцыя можа апынуцца яшчэ вышэй). Гэта значыць, што для захавання дасягнутага ўзроўню канкурэнтаздольнасці расійскіх тавараў на сусветным рынку (пры інфляцыі ў Еўропе і ЗША
на ўзроўні 2%) рубель павінен дэвальвавацца па адносінах да даляра дзесьці на 10% штогод.
Тое ж самае пагражае і беларускага рубля. Паслабленне нашай валюты, па-відаць, спыніцца толькі тады, калі гэта адбудзецца і з расійскай валютай.
Такая перспектыва, вядома, не азначае, што рублёвыя ўклады будуць менш даходнымі, чым валютныя, на працягу ўсяго 2009 года. У асобныя перыяды часу яны цалкам у стане апынуцца ў
лідэрах. Але рублёвыя дэпазіты цяпер пераходзяць з катэгорыі ціхай гавані ў катэгорыю рызыкоўных укладанняў і падыходзяць для тых людзей, якія гатовыя паспрабаваць зарабіць больш, нягледзячы на
павышаную пагрозу страты часткі выгады.
Гэта значыць, зараз рынак дэпазітаў у Беларусі прыйшоў у адпаведнасць з эканамічнай тэорыяй — патэнцыйна самыя высокапрыбытковыя інструменты з'яўляюцца самымі рызыкоўнымі.
Да таго ж трэба ўлічваць, што збіраць сродкі, якія могуць спатрэбіцца ў межах кароткіх тэрмінаў, можа апынуцца больш выгадна ў беларускіх рублях, так як існуюць ўклады, у якія можна
ўносіць любыя сумы і забіраць іх у выпадку неабходнасці (тыпу ашчаднай карты Белгазпрамбанка). Калі, дапусцім, грошы могуць спатрэбіцца праз кароткі прамежак часу (пару тыдняў або
месяц-два), то няма сэнсу пераводзіць беларускія рублі ў валюту і назад, так як цяпер на гэтай аперацыі губляецца каля 2% ад сумы.
Таму нельга сказаць, што ўклады ў беларускіх рублях варта наогул выключыць з разгляду. Трэба проста дакладна разумець іх месца. Не выключана, што праз нейкі час наша валюта зноў выйдзе
у лідэры па прыбытковасці. Але перад гэтым ёй давядзецца, па-відаць, яшчэ панесці некаторыя страты.
Прагноз па даляры негатыўны.
Цяжкасці могуць паўстаць і пры выбары валютнага ўкладу. Уласна, у Беларусі насельніцтву дэпазіты даступныя толькі ў далярах, еўра і расійскіх рублях. Гэта значыць, выбар невялікі. Расійскі рубель, па
зразумелых прычынах, разглядаць няма сэнсу. Застаецца пара еўра/долар, з якой першая валюта з улікам фінансавага крызісу здаецца пераважней, хоць яшчэ ў сярэдзіне 2008 года пераважней
выглядаў даляр, што, дарэчы, і апраўдалася.
Як лічаць апытаныя ў снежні 2008 года інфармацыйным агенцтвам Bloomberg заходнія эканамісты, перыяд росту амерыканскай валюты ззаду. Паводле ацэнак экспертаў, ЗША ў рамках 23 розных праектаў
па выратаванні фінансавай сістэмы і падтрымцы эканомікі ўкідваюць у сусветную эканоміку дадатковыя 8,5 трлн. USD. Гэта прывядзе да таго, што даляраў стане занадта шмат.
Таму кіраўнік інвестыцыйнай кампаніі FX Concepts Джон Тэйлар мяркуе, што на працягу 2009 года долар можа ўзмацніцца, аднак да 2010 годзе ён ўпадзе да рэкордна нізкага паказчыка да еўра.
На думку спецыялістаў Goldman Sachs, долар можа дасягнуць адзнакі 1, 45 USD/EUR да канца 2009 года.
Кіраўнік аддзела валютнай стратэгіі Банка Амерыкі Роберт Синч лічыць, што падзенне даляра непазбежна, таму што інвестары пачынаюць звяртаць увагу на такія традыцыйныя параметры, як ўліковага стаўкі
адсотка, дэфіцыт бюджэту і баланс знешняга гандлю. А мяркуючы па гэтых паказчыках, сцвярджае Р. Синч, долар павінен аслабнуць. Ён прагназуе, што ўжо да 31 сакавіка 2009 года долар ўпадзе да 1,44
USD/EUR.
Праўда, многія аналітыкі не спяшаюцца рабіць выснову аб завяршэнні перыяду ўмацавання амерыканскай валюты. На думку экспертаў UBS AG і Barclays Capital, у I квартале 2009 года курс еўра да даляра ўпадзе
на 10% у адносінах да ўзроўню ў пачатку года, паколькі павышаны цікавасць да стабільным актывах і эканамічная слабасць Еўропы падшпіліць попыт на амерыканскую валюту.
Многае залежыць ад дзеянняў новага абранага прэзідэнта ЗША Барака Абамы. Якія працуюць на яго эксперты, вядома ж, разумеюць праблему і, па-відаць, прымуць нейкія захады па яе вырашэнню. Хочацца
спадзявацца, што гэта не будзе аднамомантавая дэвальвацыя даляра па дачыненні да іншых валют на 20, 5% са 2 студзеня 2010 года.
Такім чынам, у сярэднетэрміновай перспектыве (на некалькі месяцаў) ўкладанні ў даляравыя дэпазіты могуць апынуцца самымі прыбытковымі, аднак па выніках года яны здольныя сур'ёзна прайграць ўкладах у
еўра.
У цэлым можна чакаць, што рублёвыя дэпазіты забяспечаць па выніках 2009 года каля 20% даходу (у рублях), даляравыя — ад 30% і вышэй, а ў еўра — 40% і больш.
Золата — цёмная конік.
У якасці актыву з зусім незразумелай перспектывай у 2009 годзе можна разглядаць зліткі золата. Магчымыя фінансавыя цяжкасці ў ЗША могуць прывесці да росту попыту на гэты каштоўны метал, што
будзе спрыяць і ўздыму яго кошты.
Цікава, што ўжо ў цяперашні час на сусветным рынку назіраецца ажыятажны попыт на золата з боку прыватных інвестараў. Пры гэтым яго кошт практычна каштуе ўжо пару месяцаў. Гэтак дзіўны эфект
тлумачыцца, па-відаць, тым, што цэнтральныя банкі шэрагу краін прадаюць свае залатыя запасы ў мэтах падвышэння ўласнай ліквіднасці. Банкам патрэбныя грошы на падтрымку эканомікі, а ўзяць іх прасцей
за ўсё, прадаўшы некаторы колькасць золата. Гэта азначае, што паступова назапашваецца патэнцыял для росту кошту гэтага каштоўнага металу. Да срэбра і плаціне падобныя меркаванні, па-відаць, не
дастасавальныя.
Уладзімір ТАРАСАЎ
