Банкіры і фінансісты аперуюць велізарнымі сумамі, але як і старажытныя эліны вераць у міфы. Толькі не алімпійскія, а карпаратыўныя. У прыватнасці, што людзі з невялікім, а тым больш мізэрным, не дастаткам могуць быць іх кліентамі. Зман настолькі ўстойлівае ва ўсім свеце, што з ім пачатак барацьбу нават ААН, аўтарытэтна галоўную тэму гэтага года – мікракрэдытаванне.
З артыстаў у рэжысёры
Адкрыць сваю справу – мара амаль кожнага прадпрымальнага беларуса сярэдняга дастатку. Сам сабе рэжысёр: сам працуеш, сам за ўсё і адказваеш, і зарплату сам сабе выписываешь, што асабліва прыемна. Вяршыня эканамічнай справядлівасці. А свабодных ніш для маленькіх сямейных гаспадарак звышдастаткова: пачынаючы ад рэалізацыі хатняй выпечкі і заканчваючы камерцыйным развядзеннем трусоў на дачы. Вунь па статыстыцы ў Еўропе – 40-60 працэнтаў валавога прадукту дае менавіта малы і сярэдні бізнэс.
А ў Беларусі і да 10 працэнтаў не дацягвае. Словам, месца, дзе разгарнуцца хапае. Вось толькі не многія на гэта вырашаюцца.
Па банальнай прычыне – фінансавай. Пачатковы капітал, неабходны нават для мікраскапічнага ўласнай справы. Рэгістрацыю індывідуальнага прадпрымальніка займець -- даляраў 600-700 вымі ды положь, плюс закупка абсталявання, сыравіны, рэклама... З гэтых невялікіх выдаткаў і набягае кругленькая сума ў некалькі тысяч даляраў. А яна не ва ўсіх маецца.
«Банкаўскі крэдыт», - з надзеяй падумаюць многія. Калі справа вартае – дадуць. На самай справе не ўсё так проста. Банкі гатовыя рабіць інвестыцыі ў вытворчасць і сферу паслуг, але толькі пры ўмове вялікага размаху прадпрыемствы і адпаведнай суме крэдыту – некалькі сотняў тысяч даляраў. Аб некалькіх мільёнах рублёў для фінансавання сямейнага бізнесу ніхто і казаць не стане. Дробязь: марокі шмат, а даход па працэнтах мізэрны.
Праўда, застаюцца яшчэ нелегальныя ліхвяры. Гэтыя прасцей банкіраў, якія працуюць з любымі сумамі. Але працэнты – пякельныя: да 10-15 працэнтаў у месяц. Ды і рынак ценявы, полукриминальный. А звязвацца з бандытамі як мінімум непрыемна. Гэта толькі ў мыльных операх яны высакародныя: а ў цёмнай падваротні іншыя правілы гульні. Словам, большасць аддаюць перавагу не рызыкаваць і, цяжка уздыхнуўшы, займаюць сваё месца ў шарэнзе наёмных работнікаў.
Беднасць – не загана
Што значыць пазыку ў тысячу даляраў для эканомікі краіны? Кропля ў моры. А вось змяніць жыццё адной сям'і гэтай сумы цалкам пад сілу. А калі такіх крэдытаў будзе выдавацца сотні і тысячы – з дробных пясчынак вырасце бархан малога бізнесу. Гэта не абстрактныя лозунгі. ААН даследавала сацыяльна-эканамічнае становішча ў розных краінах. Аказалася, што стварэнне працоўных месцаў, субсідыі, гранты – не заўсёды самы эфектыўны спосаб барацьбы з беднасцю і галечай.
Зрэшты, яшчэ ў Бібліі напісана: лепш адзін раз чалавека навучыць лавіць рыбу, чым пастаянна яго гэтай рыбай карміць. Вось тут і выходзяць на першы план мікракрэдыты. Яны даюць шанец людзям самім зарабляць на хлеб, ствараць для сябе працоўныя месцы. Словам, так ці інакш вырашаецца праблема беспрацоўя. Прычым для дзяржаўнага бюджэту, у агульным-то, бясплатна. Бо грошы вернуцца, ды яшчэ з адсоткамі.
Гэта не адцягненыя развагі, а канкрэтная эканамічная схема. Вынікі яе бачныя ўжо ў шэрагу самых бедных краін планеты. Дарэчы, радзімай мікракрэдытавання стала жабрацкая Бангладэш. Мясцовая інтэлігенцыя на ўласныя сродкі адкрыла Вясковы банк. Давалі ў пазыку невялікія сумы, каб падтрымаць прыватныя гаспадаркі. А мясцовым жыхарам для поўнага шчасця патрабаваліся існыя драбкі – 25-50 даляраў на некалькі месяцаў.
Буйныя фінансісты скептычна пазіралі на задуму: маўляў, хто ж бедным пазычае, ідзі дачакайся вяртання даўгоў. Аказалася, што небагатыя людзі больш дысцыплінаваныя, чым буйныя пазычальнікі. Па меншай меры, вяртанне крэдытаў быў практычна стопрацэнтным. На пазычаныя грошы людзі змаглі самотрудоустроиться: хто заняўся гандлем, хто дробным ремесленичеством, хто сельскай гаспадаркай.
