... Старшыня праўлення банка Віктар Бабарыка палічыў сітуацыю з датамі няпростай. Бо гэта не «Белгазпрамбанку» 15 гадоў, а камандзе аднадумцаў, якая стварала ў 1990 годзе банк «Экоразвитие». Зрэшты, часта бывае, што запіс у пашпарце не супадае з рэальнай датай нараджэння... З «Экоразвития» ў 1993 годзе вырас «Алімп». А ў 1997 годзе прыйшлі самавітыя акцыянеры – «Газпрам», «Белтрансгаз» і «Газпромбанк», беларуская дзяржава. У выніку зарэгістраваны 29 лістапада 1997 года «Белгазпрамбанк» стаў адным з найбольш удалых сумесных праектаў Беларусі і Расіі, выяўляючы камерцыйную эфектыўнасць як банк для малога і сярэдняга бізнесу.
Група аднадумцаў вырасла ў адзіны і вельмі кампетэнтны калектыў. А традыцыя засталася – лічыць днём нараджэння дзень рэгістрацыі ў Дзяржбанку СССР 27 верасня 1990 года. «Такім чынам, мы адны з першых, хто з'явіўся на рынку банкаўскіх паслуг у Беларусі», заўважыў Віктар Бабарыка.
Віктар Дзмітрыевіч прыйшоў у сфармаваную каманду ў 1995 годзе, а з 2000 года стаў старшынёй праўлення. «Што аб'ядноўвае дынаміку 15 гадоў? Наш банк заўсёды імкнуўся арыентавацца на кліента, а асноўны наш кліенцкі сегмент - сярэдні клас. Атрымліваецца так, што мы расцем разам з ім».
Да ўзроўню сучаснага заходняга банка
У працэсе росту банк, не стаяў на месцы ніколі, прайшоў ужо палову і новага для Беларусі шляху, рэалізуючы праект рэінжынірынга. «Па тэхналогіях, па вобразу, паводле вобразу ў 2006 годзе будзе абноўлены банк», абяцае Віктар Бабарыка.
Праграма перспектыўнага развіцця да 2010 года, амбіцыйны праект па ўсіх параметрах, была зацверджана ў сакавіку на сходзе акцыянераў. Яна прадугледжвае павелічэнне ўласнага капіталу ў 3 разы па параўнанні з 2005 годам, актывы за год будуць прырастаць не менш чым на 20-25 %. А эфектыўнасць, «прыбытак у разліку на супрацоўніка банка», павінна павялічыцца за 5 гадоў у 3,5 разы. Па словах старшыні праўлення, планы хоць і амбіцыйныя, але заснаваныя «на выразным структураванні, на імкненні зрабіць банк, які адказвае ўзроўню развіцця сучасных заходніх банкаў», тэхналагічна прагрэсіўны, больш зручны для кліентаў. Усё гэта абапіраецца на внедряемую цяпер новую, больш эфектыўную аўтаматызаваную банкаўскую сістэму. Пры гэтым захоўваецца каманда, але ўзрастаюць аб'ёмы і эфектыўнасць працы. Гэта запатрабавала комплексных праграм навучання персаналу, абнаўлення сістэмы матывацыі.
Перешагивая праз прыступкі
ААТ «Газпром» ініцыюе выхад ААТ «Белгазпрамбанк» на міжнародныя рынкі даўгавых абавязацельстваў, заявіў намеснік старшыні праўлення ААТ «Газпром», старшыня савета дырэктараў «Белгазпрамбанка» Андрэй Круглоў на прэзентацыі першага выпуску карпаратыўных аблігацый. На яго думку, такі крок мэтазгодны зыходзячы з бягучага рэйтынгу банка («У-» па шкале Fitch). «Белгазпрамбанк» паспеў для гэтай працы, маючы паспяховы вопыт запазычанні ў міжнародных арганізацый - ЕБРР, МФК», - лічыць ён. А старшыня праўлення банка Віктар Бабарыка паведаміў, што «прапрацоўваецца пытанне прыцягнення сіндыкаванага пазыкі» ужо да канца года.
Зрэшты, выхад на міжнародныя рынкі пачынаўся яшчэ з 1995 года: было прынята рашэнне атрымаць акрэдытацыю невялікага банка «Алімп» у ЕБРР. Дзёрзкі праект, адзін з першых, бо тады былі акрэдытаваныя толькі 4 дзяржбанка. У 1997 годзе банк стаў першым прыватным камерцыйным у краіне, які гэта зрабіў. Так пачаўся рэальны шлях на міжнародны рынак, падтрыманы неўзабаве новымі акцыянерамі («Газпром», «Газпромбанк», «Белтрансгаз», беларуская дзяржава).
Вызначаліся выразныя этапы: супрацоўніцтва з ЕБРР, потым ўцягванне ў арбіту МФК, атрыманне рэсурсаў без гарантый акцыянераў і ўрада. «Дынамічна развіваючыся, мы часам пераскоквалі праз прыступкі, - успамінае Віктар Бабарыка. – бо прынцыпова важна было даказаць, што на што банк здольны сам, па-за залежнасці ад вагі і гарантый акцыянераў».
Атрымліваючы рэйтынг, які адкрывае шлях на міжнародны фінансавы рынак з разнастайнасцю яго інструментаў, банк зноў «пераскочыў праз прыступкі». Бо звычайна кампаніі пачынаюць з ацэнкі, роўнай рэйтынгу краіны. Але ў Беларусі краінавага рэйтынгу няма. Пры гэтым магчымы ўзровень «З» «Белгазпрамбанк» не зладзіў: здолелі атрымаць «У-», што ўнікальна для беларускай сітуацыі. «Наогул-то рост банка прыводзіць да пастаноўцы парадаксальных пытанняў, да спробаў знайсці сябе: мы лепшыя з сярэдніх, ці апошнія ў шэрагу буйных?», - трохі па-філасофску заўважае старшыня праўлення.
Выразна выбудаваная стратэгія атрымала падтрымку Савета дырэктараў. Як ужо паведамлялася, «Белгазпрамбанк» 6 кастрычніка 2005 года плануе прыступіць да размяшчэння першага выпуску карпаратыўных аблігацый наміналам 100 тыс. Br і агульным аб'ёмам эмісіі 10 млрд. Br. Аблігацыі будуць выпушчаныя ў выглядзе запісаў на рахунках, тэрмін звароту - 180 дзён з даты пачатку размяшчэння шляхам адкрытай продажу на аўкцыёне ў сістэме ААТ «Беларуская валютна-фондавая біржа».
Пры гэтым Віктар Бабарыка упэўнены: пілотны праект будзе паспяховым, тым больш што кола інвестараў вядомы (банкі, страхавыя кампаніі, тыя, хто мае льготы па падатку на прыбытак), і кажа пра гарантыях ліквіднасці. У выпадку поспеху праз паўгода магчымы чарговы пазыку. Пакуль - на ўнутраным рынку.
- Але ў наступным годзе мы маем намер пашыраць спектр нашых партнёраў у першую чаргу за кошт міжнародных фінансавых інстытутаў. – заявіў Віктар Бабарыка. - Гэта дапаможа стварыць больш спрыяльныя ўмовы для нашых кліентаў. Будзем імкнуцца, каб рэсурсы для іх станавіліся танней і даступней. Прынята стратэгічнае рашэнне: вопыт, набыты на рынку міжнароднага запазычанні, перадаваць кліентам.
Любы банк усё роўна расце менш дынамічна, чым прамысловыя кампаніі, якія маюць больш шанцаў для канкурэнцыі. Сутыкаючыся з выпадкамі, калі яшчэ няма магчымасці выдаць самавітыя крэдыты буйным кліентам, «Белгазпрамбанк» выбраў іншы шлях: навучыць кліентаў рабіць пазыкі за мяжой.
Банк збіраецца выступіць для іх кансультантам і арганізатарам, дапамагаючы атрымаць рэйтынг, прыцягваючы на ўмовах праектнага фінансавання рэсурсы для нерейтинговых кампаній, якіх у нас пакуль большасць. «І ў нашых кліентаў адкрыецца доступ да рэсурсаў нашмат больш магутных замежных банкаў і фінансавых інстытутаў», лічыць Віктар Бабарыка. Гэтаму банку не прывыкаць паказваць прыклад і кліентам, і канкурэнтам.
У «Белгазпрамбанку» бачаць абмежаванне: у ходзе барацьбы за патанненне рэсурсаў для прадпрыемстваў з дапамогай рэкамендуемых ставак можа атрымацца, што крэдытаванне усё-ткі пакуль будзе танней выпуску аблігацый. З іншага боку, найбуйнейшым беларускім прадпрыемствам будзе цікавы выпуск аблігацый для нерэзідэнтаў. «Мы ўжо абмяркоўвалі з «Белтрансгазам» магчымасць такога пазыкі», паведамляе Віктар Бабарыка. «Белгазпрамбанк» выбудоўвае свае стратэгіі, улічваючы ўсе параметры асяроддзя, у якой працуюць звыш 5 тысяч яго кліентаў, ад «Белтрансгазу» да індывідуальнага прадпрымальніка. «Калі інвестары песімістычна характарызуюць рост у Беларусі, мы заўсёды кажам – рызыка ёсць у любой эканоміцы. Але добрая кампанія, якая ўмее кіраваць рызыкамі, - гаворыць Віктар Бабарыка. - Прызнанне міжнародных інстытутаў пераконвае партнёраў і кліентаў – вось банк, які ўмее працаваць у так аперацыйнай асяроддзі Беларусі. А мы ў ёй ужо 15 гадоў, і ні разу не мелі стратнага года».
Місія выканальная
Місія банка – «садзейнічанне ў фарміраванні сярэдняга класа ў рамках эфектыўнай рынкавай эканомікі на аснове максімальнага задавальнення фінансавых патрэбаў суб'ектаў гаспадарання Беларусі шляхам прадастаўлення поўнага спектру кліентаарыентаванай, працэсныя арганізаваных, высокатэхналагічных банкаўскіх прадуктаў і паслуг».
У базавай стратэгіі росту захоўваецца арыентацыя на абслугоўванне абароту ў ТЭК (разлікі за газ) і накіраванасць на камерцыйную працу з сярэднім класам. Ці няма супярэчнасці?
Зусім няма, лічыць Віктар Бабарыка. У акцыянерах «Газпром», «Белтрансгаз», «Газпромбанк», і застаецца задача задавальнення патрэбаў ТЭК. Дзеля гэтага быў створаны банк, бо ў 1997 годзе разлікі грашыма за газ, які пастаўляецца ў Беларусь газ амаль не вяліся, панаваў бартэр і залікі. Сітуацыю ўдалося пераадолець, і сёння банк засцерагае ўзаемныя разлікі ад паўтарэння сітуацыі 1997 года.
Але задумваючыся над перспектывамі, акцыянеры ўбачылі камерцыйны эфект у абслугоўванні малога і сярэдняга бізнесу. Гэта супала з расійскай модай на сярэдні клас, падтрыманай Уладзімірам Пуціным ужо не ў адным яго пасланні Федэральнаму сходу. Універсальнасць банка была осознана як яго перавага. Так «Белгазпрамбанк» стаў на дзве нагі, абапіраючыся на працу як з ТЭК, так і з малым і сярэднім бізнесам. Гэтым задаволеныя ўсе, уключаючы дынамічна які расце ў нас сярэдні клас.
Апошнія падзеі на банкаўскім рынку паказалі: трэба добра ведаць – хто акцыянеры банка, у якім обслуживаешься, трымаеш зберажэнні. Якія іх ўстойлівасць, надзейнасць? Бо атрымліваючы бягучую выгаду многія «разважлівыя» кліенты рызыкуюць страціць у стратэгічнай перспектыве. «Наяўнасць сярод акцыянераў «Газпрома», «Белтрансгаза», «Газпромбанка» надае ўпэўненасць кліентам, - перакананы Віктар Бабарыка. – І ні разу праблемы Беларусі і нашага банка не былі іншымі для «Газпрома».
У 2005 годзе атрыманы субардынаваны дэпазіт «Газпромбанка», 10 млн. даляраў. А на днях сход акцыянэраў ухваліў павелічэнне статутнага фонду прыкладна на 2 млн. даляраў за кошт сваіх рэсурсаў. Выпрацоўка аптымальнай схемы павелічэння статутнага капіталу працягваецца.
- У ідэалогію банка першапачаткова закладваўся парытэт ўдзелу бакоў, – звяртае ўвагу Віктар Дзмітрыевіч. - Таму станавіцца замежным банкам – не адказвае кампраміснай сістэме. Рашэнні нашы акцыянеры прымаюць аднагалосна, хаця расейцы ўжо кантралююць больш за дзве траціны акцый. Мы не былі «ньюсмэйкерамі», але ціха рабілі сваю працу, як бухгалтары, мяркуючы, што грошы любяць цішыню. Заўсёды можна знайсці кампраміс, а бізнэс заўсёды робяць людзі – і ўжо 8 гадоў вернасць гэтым прынцыпам дапамагае нам.
Для даведкі: ААТ «Белгазпрамбанк» створана ў 1997 годзе на базе камерцыйнага банка «Алімп». У цяперашні час ААТ «Газпрам» валодае 33,91% статутнага фонду банка, расейскаму «Газпрамбанку» належыць 33,91%, ААТ «Белтрансгаз» - 23,5%, беларускай дзяржаве ў асобе Мінэканомікі - 8,63%, СП «Брэстгазаапарат» - 0,05%. У банка 7 філіялаў, 30 разлікова-касавых цэнтраў, 3 цэнтра банкаўскіх паслуг. Па дадзеных «Інтэрфакса», «Белгазпрамбанк» па велічыні чыстых актываў займае 8-е месца з 31 банка Беларусі. З 1997 года ён супрацоўнічае з ЕБРР, ужо выдадзена больш за 30 млн. даляраў крэдытаў. У 2005 годзе МФК дала банку крэдытную лінію 5 млн. долараў для крэдытавання малога і сярэдняга бізнесу без гарантый трэціх асоб.
Андрэй Потребин, фота Аляксандра Кушнера
