На ўнутраным рынку Беларусі Нацыянальны банк пачынаючы з 1997 года па лістапад 2006 года рэалізаваў 410 тыс памятных манет, у тым ліку 9.800 залатых, 201 тыс. — сярэбраных і 202,5 тыс. — медна-нікелевых. На знешнім рынку аб'ёмы продажу манет таксама ўражваюць — 95 тысяч штук.
Пра гэта паведаміў намеснік старшыні праўлення Нацыянальнага банка Уладзімір Сянько на прэс-канферэнцыі, прысвечанай 10-годдзю з пачатку выпуску памятных манет.
Датай з'яўлення першых манет, прысвечаных 50-годдзю ААН, лічыцца 27 снежня 1996 года. Адчаканены яны былі ў Лондане на Каралеўскім манетным двары.
Першапачаткова манеты выпускаліся па чатырох асноўных тэмах: Беларусь і сусветная супольнасць гісторыя і культура Беларусі, спорт, абарона навакольнага асяроддзя. Але ў цяперашні час Нацыянальны банк выпусціў у абарачэнне ўжо 11 серый памятных манет і некалькі аўтаномных выпускаў, у рамках якіх адчаканена 86 найменняў манет.
Для задавальнення попыту людзей з розным узроўнем даходу большасць манет выконваецца з розных металаў — золата, срэбра і медна-нікелевай сплаву.
Па словах В. Сянько, спатрэбілася некалькі гадоў для таго, каб у насельніцтва прачнуўся цікавасць да беларускіх памятных манет. Пераломным аказаўся 2002 год, пачынаючы з якога аб'ёмы продажаў памятных манет узрасталі штогод практычна ў 2 разы. Да 2002 года Нацбанк выпускаў у зварот тры-пяць найменняў манет у год, у 2002 і 2003 гадах — сем, у 2004-м — 12, у 2005-м — 17, у 2006-м — 14 найменняў манет. Выпускі новых манет, як правіла, рэалізуюцца на ўнутраным рынку на працягу тыдня.
Прыкметныя беларускія манеты і за мяжой. У 2005 годзе на міжнародным конкурсе, арганізаваным вядомым амерыканскім выдавецтвам “Краўзе Пабликейшнс сярэбраная памятная манета “Беларускі балет заваявала тытул “Манета года 2005" — адну з самых прэстыжных узнагарод у свеце нумізматыкі.
Квадрат у гонар дугі Струве
Як адзначыў В. Сянько, на працягу ўсіх гадоў Нацбанк Беларусі актыўна эксперыментаваў у галіне прымянення новых тэхналогій вырабу памятных манет. Былі выпушчаныя манеты з оксидированием, устаўкамі з каштоўных і штучных камянёў, эмалямі, тампопечатью, микрошрифтами, припрессовкой залатой фальгі, галаграмай.
Нацыянальны банк збіраецца працягнуць эксперыменты і ў будучыні. У прыватнасці, плануецца выпусціць у абарачэнне памятную манету ў форме квадрата. Манета незвычайнай формы будзе прысвечана геадэзічнай дузе мерыдыяна Струве, частка з якой праходзіла па тэрыторыі Беларусі.
У 2007 годзе Нацыянальны банк плануе выпусціць у абарачэнне не менш як 9 найменняў памятных манет. Намечана адкрыць дзве новыя серыі.
Першая — “Птушка года — будзе ўключаць манеты, прысвечаныя птушцы года Беларусі, якая вызначаецца грамадскай арганізацыяй “Ахова птушак Бацькаўшчыны. Адкрые серыю манета з выявай звычайнага салаўя, абранага птушкай 2007 года.
Другая серыя — “Беларускія народныя легенды — будзе стварацца ў супрацоўніцтве з навукоўцамі Беларускага дзяржаўнага інстытута праблем культуры.
Запланаваны таксама выпуск манет, прымеркаваных да памятных дат. У прыватнасці, да 200-годдзя з дня нараджэння выдатнага мастака, музыканта, кампазітара, педагога, публіцыста і вучонага XIX стагоддзя Напалеона Орды, 15-годдзю ўстанаўлення дыпламатычных адносін з Кітайскай Народнай Рэспублікай, 10-годдзя з моманту аднаўлення брэсцкім мастаком Мікалаем Кузьмічом знакамітага Крыжа Еўфрасінні Полацкай.
Як і ў папярэднія гады, Нацбанк будзе ўдзельнічаць у міжнародных манетных праграмах, перш за ўсё ў выпуску памятных манет серыі “Казкі народаў свету і памятных манет, прысвечаных беларускаму балету і ахове навакольнага асяроддзя.
Свой двор заводзіць не варта
У выпуску сваіх манет Нацбанк Беларусі актыўна супрацоўнічае з замежнымі краінамі, у прыватнасці з Каралеўскім манетным дваром Вялікабрытаніі, Польскім манэтным дваром, Маскоўскім манэтным дваром, Швейцарскім манэтным дваром і іншымі.
Ствараць свой беларускі манетны двор не плануецца. “Мы тройчы вывучалі і аналізавалі вопыт іншых краін і прыйшлі да высновы аб немэтазгоднасці дадзенай ідэі, — заявіў В. Сянько.
Манетны двор, адзначыў Уладзімір Сянько, гэта высокатэхналагічнае вытворчасць, на стварэнне якога першапачаткова патрабуецца як мінімум 10 млн EUR. Акупіць укладзеныя сродкі можна толькі ў выпадку запатрабаванасці абсталявання і тэхналагічных працэсаў на працягу ўсяго года. “У нашай сітуацыі гэта немагчыма, — заявіў намеснік старшыні праўлення Нацбанка. Для стварэння памятных і звычайных цыркуляцыйных манет, якія выкарыстоўваюцца ў паўсядзённых разліках, патрабуецца ўсяго каля паўгода, астатні час манетны двор будзе прастойваць, і сродкі, затрачаныя на яго стварэнне, акупяцца ў лепшым выпадку праз 20 гадоў.
Да таго ж пытанне аб выпуску звычайных цыркуляцыйных манет пакуль яшчэ не вырашана, хоць, як адзначыў В. Сянько, Нацыянальны банк Беларусі не выключае гэтага ў перспектыве.
Па яго думку, хоць цыркуляцыйныя манеты нашмат даўгавечней папяровых грошай — могуць знаходзіцца ў абароце да 20 гадоў, неабходнасці іх увядзення ў Беларусі пакуль няма. Нават пры тым што банкноты ніжніх наміналаў ў сярэднім “жывуць каля 10 месяцаў, выдаткі на іх стварэнне значна менш.
У адсутнасці ўласнага манетнага двара ёсць свае плюсы. Начальнік галоўнага ўпраўлення эмісійна-касавых аперацый Нацбанка Уладзімір Сокал адзначыў: “Мы выкарыстоўваем каля дзясятка найноўшых тэхналогій для чаканкі манет. Напэўна, ні адзін манетны двор у свеце не можа сабе дазволіць мець абсталяванне для выкарыстання ўсіх гэтых тэхналогій. То бок, у нас ёсць магчымасць выбіраць манетны двор і тэхналогіі.
№50 (735) - 25 снежня 2006 г. - 1 студзеня 2007
