Замежныя банкі ўмацоўваюць пазіцыі, апярэджваючы беларускія структуры па тэмпах развіцця

У Беларусі з'явілася група з пяці банкаў, якія кантралююцца расейскім капіталам, фінансавыя паказчыкі якой знаходзяцца на ўзроўні паказчыкаў найбуйнейшых дзяржаўных банкаў Беларусі.

Уладзімір ТАРАСАЎ

Па велічыні сукупных актываў (3,2 трлн. BYR) і ўласнага капіталу (366,7 млрд BYR) група, куды ўваходзяць Белзнешэканомбанк, Белгазпрамбанк, Белрасбанк, банк "Масква — Мінск" і Славнефтебанк, па дадзеных на 1 ліпеня 2007 года, апынулася на чацвёртым месцы сярод беларускіх банкаў.

Не толькі капітал, але і тэхналогіі.

Такім чынам, можна казаць аб фактычным ўзнікненні ў Беларусі новай банкаўскай структуры, значна праўзыходнай па фінансавай моцы такія дзяржаўныя банкі, як і Белпрамбудбанк Белінвестбанк, і ўшчыльную приблизившейся да Прыёрбанку. Гэта азначае істотнае змяненне сітуацыі на банкаўскім рынку Беларусі: расійскі капітал пачынае гуляць прыкметную ролю, супастаўную з роляй аўстрыйскага Райффайзенбанка.

Досыць вяліка глядзяцца расійскія банкі і на фоне лідэра беларускага рынку — Беларусбанка. Іх сукупныя актывы склалі на 1 ліпеня 2007 года 22,6%, а капітал — 18,9% ад адпаведных паказчыкаў ашчаднага банка.

Пры гэтым расейскія банкі, за выключэннем Белзнешэканомбанка, па ўсіх параметрах дэманструюць тэмпы росту, нашмат апераджалі сярэднія па банкаўскай сістэме Беларусі. Некаторы адставанне Белзнешэканомбанка тлумачыцца, па-відаць, арганізацыйнымі праблемамі, звязанымі з прыходам новага акцыянера.

У першай палове бягучага года значна ўзмацніліся і пазіцыі казахстанскага АстанаЭксимБанка, які здолеў павялічыць актывы ў 2 разы, што аказалася рэкордным значэннем сярод усіх банкаў, зарэгістраваных у РБ. За год ён падняўся на 5 прыступак уверх па велічыні актываў і надзейна замацаваўся ў канцы трэцяй пяцёркі банкаў па дадзеным параметры. Але да групы расейскіх банкаў яму яшчэ вельмі далёка, іх актывы перавышаюць актывы АстанаЭксимБанка ў 25 разоў.

Гэтак хуткае развіццё банкаў, створаных з удзелам замежнага капіталу, тлумачыцца, па-відаць, у першую чаргу ростам патрэбы беларускай эканомікі ў замежным фінансаванні. Але не толькі — важнае значэнне маюць і прадастаўленне замежнымі інвестарамі банкаўскіх тэхналогій, і больш агрэсіўная маркетынгавая палітыка, пастаяннае прапанову кліентам новых прадуктаў на выгадных умовах. Беларускія банкі ў гэтым дачыненні да відавочна адстаюць.

У Беларусі з'явіўся Дэльта Банк.

У бліжэйшыя гады ў Беларусі могуць значна ўзмацніцца і пазіцыі ўкраінскага капіталу. Як стала вядома ў канцы жніўня, украінскі "Дэльта Банк", які спецыялізуецца на спажывецкім крэдытаванні, набыў 100% акцый беларускага ЗАТ "Атам-банк", які быў перайменаваны таксама ў Дэльта Банк.

Мэтай набыцця беларускага банка абвешчаныя развіццё ў Беларусі спажывецкага крэдытавання па бізнес-мадэлі ўкраінскага "Дэльта Банка" і геаграфічная дыверсіфікацыя бізнесу. Беларускі банк будзе перапрафіляваны ў спецыялізаванае рознічнае фінансавая ўстанова, асноўнымі відамі дзейнасці якога стануць выдача спажывецкіх пазык у крамах, картачнай крэдытаванне і cash-крэдыты. Чакаецца, што да 2010 годзе ён зойме да 25% беларускага рынку спажывецкага крэдытавання.

На працягу трох гадоў павінен сфармавацца крэдытны партфель банка ў памеры 300 млн. USD. Для рэалізацыі пастаўленых задач у капітал беларускага Дэльта Банка паступова будзе інвесціравана да 50 млн USD. Намеры выглядаюць даволі сур'ёзнымі. Дэльта Банк уваходзіць у групу сярэдніх банкаў Украіны і з'яўляецца адным з лідэраў украінскага рынку спажывецкага крэдытавання, займаючы каля 25% дадзенага сегмента рынку. Па стане на 1 жніўня 2007 года крэдытны партфель фізічных асоб Дэльта Банка склаў 1.134,08 млрд. UAH (225,5 млн. USD), сума чыстых актываў дасягнула 2.002,58 млрд. UAH (398, 9 млн. USD), капітал — 365,38 млн. UAH (72,8 млн USD).

Украінскі банк быў створаны ў пачатку 2006 года і спецыялізуецца на прадастаўленні паслуг па спажывецкім экспрэс-крэдытавання, у рамках якога крэдыты выдаюцца па спрошчанай схеме пры мінімальных патрабаваннях да крэдытаатрымальніку. Гэта, напэўна, самы рызыкоўны і самы высокапрыбытковы від крэдытавання. Па меншай меры, ва Украіне сярэдняя прыбытковасць такіх аперацый складае 40-60% гадавых.

Уладальнікам ўкраінскага "Дэльта Банка" з'яўляецца Мікалай Лагун, заснаваў банк на грошы, атрыманыя ад продажу які належыць яму пакета акцый Укрсоцбанка, у якім ён працаваў з 1998 па 2005 год.

Не выключана, што да канца года ў Беларусі з'явяцца і іншыя інвестары з Украіны. У прыватнасці, аб перамовах з беларускімі банкамі раней паведамлялі Укргазбанк і банк "Фінансавая ініцыятыва".

Зрэшты, у фінансістаў Украіны ёсць і негатыўны вопыт дзейнасці ў Беларусі. Найбуйнейшы ўкраінскі банк — ПриватБанк быў уласнікам 11,92% акцый Беларускага збанкрутавалага біржавога банка.

Амбіцыйныя планы сутыкнуцца з рэальнасцю.

На мінулым тыдні з'явілася інфармацыя аб набыцці міжнароднай інвестыцыйнай групай "Дагмат" больш за 90% акцый беларускага Міжнароднага рэзервовага банка. 30 жніўня 2007 года Нацыянальны банк зарэгістраваў ААТ "Міжнародны рэзервовы банк" з статутным фондам у 5 млн EUR.

Планы развіцця Міжнароднага рэзервовага банка даволі амбіцыйныя. Да 2010 года плануецца павялічыць яго крэдытны партфель да 350-400 млн. USD. Пры гэтым ён, як і "Дэльта Банк", будзе спецыялізавацца на рознічным бізнесе. Плануецца стварыць разгалінаваную сетку пунктаў абслугоўвання кліентаў, у якіх будзе прапанавана шырокая лінейка крэдытных прадуктаў з адзіным стандартам якасці абслугоўвання і кваліфікаваным падыходам, якія ўлічваюць вопыт працы групы "Дагмат" на іншых рынках.

Вопыт сапраўды вялікі. Польская кампанія Kancelaria Dogmat Inkasso Sp. z. o. o. сумесна з украінскім банкам "Надрыў" яшчэ ў 2003 годзе заснавала фінансавую кампанію "Дагмат Украіна", якая вельмі хутка стала адным з лідэраў у сектары спажывецкага экспрэс-крэдытавання, падаючы свае паслугі пад гандлёвай маркай "Еврокредит". У цяперашні час ва ўкраінскай кампаніі працуе каля 2,5 тыс. супрацоўнікаў, адкрыта каля 1.800 кропак продажаў, а лік кліентаў перавысіла 1 млн. чалавек. У мінулым годзе гэтая марка заняла 1-е месца ў рэйтынгу часопіса "ТОП-100" у намінацыі "Крэдыты, выдадзеныя фізічным асобам".

Прычына поспеху кампаніі — яе даступнасць паслуг шырокім слаям насельніцтва. Вызначэнне крэдытаздольнасці кліентаў адбываецца па асаблівай схеме, якая дазваляе атрымліваць крэдыты нават пенсіянерам і малазабяспечаным людзям.

У Польшчы і Украіне Dogmat Inkasso і яе даччыныя структуры займаюцца таксама лізінгам і страхаваннем.

Зрэшты, па дадзеных украінскіх СМІ, у цяперашні час польскія інвестары робяць спробы выйсці з бізнэсу, звязанага з экспрэс-крэдытаваннем, так як канкурэнцыя ў дадзеным сегменце ўкраінскага рынку расце і прыбытковасць спажывецкага крэдытавання ў Украіне зніжаецца. Па-відаць, перспектывы беларускага рынку інвестарамі ацэньваюцца па-іншаму.

Планы развіцця новых банкаў у Беларусі выглядаюць даволі амбіцыйнымі, аднак іх рэалізацыя можа сутыкнуцца з шэрагам праблем. Справа ў тым, што экспрэс-крэдытаванне ў краінах СНД да нядаўняга часу было вельмі прыбытковай аперацыяй, збольшага ў сувязі з тым, што банкі не раскрывалі дадзеныя аб эфектыўнай стаўцы працэнтаў па крэдытах (з улікам усіх плацяжоў банку). Аднак у апошні час Цэнтрабанк РФ і Нацыянальны банк Украіны прынялі меры супраць падобнай практыкі, у сувязі з чым у некаторых банкаў, якія спецыялізуюцца на дадзеным выглядзе бізнесу, узніклі праблемы. Нацыянальны банк Беларусі таксама не ўхваляе падобную практыку, патрабуючы раскрыць інфармацыю аб рэальных плацяжах па крэдыце.

На магчымае існаванне праблем паказваюць і вынікі дзейнасці беларускіх банкаў, якія ўваходзяць у апошнюю дзясятку па памеры актываў. Тэмпы росту іх найважнейшых фінансавых паказчыкаў істотна ніжэй, чым у банкаў, створаных з удзелам расейскага капіталу і найбуйнейшых дзяржаўных банкаў. У прыватнасці, аб'ём крэдытнага партфеля Банка рэканверсіі і развіцця, актыўна які працуе як раз на рынку спажывецкага крэдытавання, з 1 ліпеня 2006 года па 1 ліпеня 2007 года наогул не вырас, а знізіўся на 18%. Гэта значыць, рынак спажывецкага крэдытавання ў Беларусі выглядае перспектыўным, але на атрыманне звышпрыбыткаў на ім разлічваць наўрад ці варта. Ці ведаюць аб гэтым замежныя інвестары, пакуль невядома.