Беларускія банкі нарошчваюць актывы

Падаючы сродкі замежным суб'ектам гаспадарання

Ва ўмовах фінансавага крызісу беларускія банкі за верасень павялічылі суму патрабаванняў да нерэзідэнтам Беларусі на 403,5 млн USD, аказаўшы тым самым падтрымку замежным кампаніям у цяжкія часы.

Беларуская банкаўская сістэма на фоне суседніх краін цяпер здаецца выспай дабрабыту. Банкі працягваюць працаваць, і хоць з'явіліся паведамленні аб павелічэнні ставак па некаторых крэдытах або нават аб часовым прыпыненні асобных крэдытных праграм, у цэлым сітуацыя выглядае амаль нармальнай.

За кошт пераразмеркавання рэсурсаў.

Такое спакой тлумачыцца перш за ўсё даволі нізкай ступенню інтэграцыі беларускай банкаўскай сістэмы ў сусветную. Па дадзеных Нацыянальнага банка РБ, аб'ём прыцягнутых сродкаў ад нерэзідэнтаў РБ у замежнай валюце (без уліку ўкладаў у статутныя фонды банкаў) на 1 кастрычніка 2008 года быў роўны 3,1 млрд USD, што склала 11,4% ад усіх пасіваў беларускіх банкаў і 32,6% ад велічыні пасіваў у замежнай валюце.

Значнага адтоку сродкаў нерэзідэнтаў у верасні не адбылося. Іх велічыня знізілася за месяц усяго на 17,1 млн. USD. Пры гэтым патрабаванні беларускіх банкаў да нерэзідэнтаў павялічыліся на 403,5 млн USD — да 1.646,1 млн. USD.

Не выключана, што такім чынам было ажыццёўлена вяртанне сродкаў нерэзідэнтаў — замест адклікання выдадзеных у Беларусі крэдытаў замежныя інвестары самі ўзялі крэдыты ў сваіх даччыных структур.

Дадзеныя сродкі беларускім банкам падаў Нацыянальны банк, у якога велічыня валютных дэпазітаў, якія ўваходзяць у рэзервы банка, у верасні знізілася на 457,7 млн USD (на 11%) — да 3.650,2 млн USD на 1 кастрычніка 2008 года. Гэта значыць Нацбанк выключыў з замежнага рынку прыкладна столькі ж сродкаў, колькі беларускія камерцыйныя банкі далі нерэзідэнтам. Можна сказаць, што фінансавы крызіс на стане валютных рэсурсаў банкаўскай сістэмы Беларусі (з улікам сродкаў Нацбанка) наогул ніяк не адбіўся. Гэта само па сабе ўжо характарызуе яе з станоўчага боку.

У прынцыпе, у такім пераразмеркаванні рэсурсаў нічога небяспечнага для беларускай банкаўскай сістэмы няма, калі, зразумела, крэдыты будуць вернутыя, а зніжэнне рэзерваў будзе часовым. Пакуль маштабы падобных аперацый не гэтак вялікія, каб выклікаць сур'ёзнае неспакой, але праз пару месяцаў у выпадку захавання гэтай тэндэнцыі ўжо трэба будзе задумацца.

Вывадам сродкаў за мяжу тлумачыцца, па-відаць, і некаторы рост попыту на валютныя міжбанкаўскія крэдыты, які прывёў да прыкметнага павышэнню ставак і аб'ёмаў на беларускім рынку МБК пачынаючы з другой паловы верасня. На рынку міжбанкаўскіх крэдытаў у беларускіх рублях сітуацыя выглядае больш спакойнай. Аб'ёмы і сярэднія стаўкі па крэдытах тэрмінам на 1 дзень выраслі, але не гэтак істотна, як па валютных. Казаць аб ўзнікненні крызісу даверу паміж беларускімі банкамі не прыходзіцца.

Захоўваецца, што вельмі важна, і давер насельніцтва да банкаўскай сістэме, хоць у дадзеным дачыненні да справы ідуць не зусім добра. У верасні сума сродкаў насельніцтва ў беларускіх банках вырасла ўсяго на 100,2 млрд BYR. Гэта мінімальная велічыня прыросту з лістапада мінулага года. У жніўні бягучага года сродкі ўзраслі на 239,4 млрд BYR. Падзенне тэмпаў прыросту сродкаў насельніцтва з'яўляецца непрыемнай тэндэнцыяй, так як яны складаюць асноўную частку рэсурснай базы беларускіх банкаў. Па-відаць, вал навін пра крах замежных банкаў і фондавых рынкаў прывёў да таго, што і насельніцтва Беларусі пачало прымаць меры, павялічваючы закупкі тавараў і долю наяўных у сваіх індывідуальных золатавалютных рэзервах.

Дастатковасць капіталу на высокім узроўні.

Каб зразумець, які запас трываласці беларускіх банкаў, варта паглядзець на вынікі іх дзейнасці за першую палову бягучага года.

У першым паўгоддзі банкі прадэманстравалі высокія тэмпы росту актываў і прыбытку. Актывы на 1 ліпеня 2008 года ў параўнанні з аналагічнай датай у мінулым годзе выраслі на 51%, а прыбытак — на 62%.

Як і раней, тэмпы росту вышэй сярэдняга ўзроўню дэманстравалі многія банкі, створаныя з удзелам расейскага капіталу. Два з іх — зат "Белрасбанк" і "Масква — Мінск" — павялічылі актывы больш чым у 2 разы, а Белгазпрамбанк нарасціў уласны капітал ў 5,64 разы.

Шэраг невялікіх банкаў прадэманстравалі і больш хуткія тэмпы росту, аднак гэта адбылося за кошт невялікіх значэнняў актываў і капіталу год таму.

У цэлым структура банкаўскай сістэмы Беларусі засталася ранейшай. У першай дзесятцы найбуйнейшых банкаў адбылося толькі адно змяненне — Белгазпрамбанк абышоў па велічыні сваіх актываў бліжэйшых канкурэнтаў і выйшаў на 6-е месца па гэтым параметры ў беларускай банкаўскай сістэме. Такім чынам, ён стаў найбуйнейшым банкам краіны, створаным з удзелам расейскага капіталу. Значны рывок здзейсніў і Мінскі транзітны банк, які перамясціўся адразу на 11-е месца ў рэйтынгу па велічыні актываў.

Па тэмпах росту прыбытку і рэнтабельнасці капіталу лідэры былі прыкладна тыя ж, што і па актывах. Сярод банкаў з першай дзясяткі на першым месцы па тэмпах павелічэння прыбытку апынуўся Белгазпрамбанк, нарастивший яе за год у 5 разоў, а па рэнтабельнасці — банк "Масква — Мінск", які стаў таксама абсалютным лідэрам па гэтым параметры сярод беларускіх банкаў.

Дастатковасць капіталу (стаўленне капіталу да актываў) беларускай банкаўскай сістэмы па выніках першага паўгоддзя бягучага года апынулася на даволі высокім узроўні і склала 14,3%. Гэта амаль у 2 разы вышэй рэкамендаваных Базельскага камітэтам 8%.

Пры гэтым назіраецца заканамернасць: чым буйней банк, тым ніжэй у яго дастатковасць капіталу. Такая асаблівасць павышае ўстойлівасць беларускай банкаўскай сістэмы, так як азначае, што невялікія банкі валодаюць значным уласным запасам трываласці, ну а банкі з першай дзясяткі могуць дазволіць сабе меншае значэнне дадзенага параметру, так як могуць разлічваць на дапамогу сваіх акцыянераў, якімі з'яўляюцца альбо дзяржава, альбо буйныя замежныя банкі. Вядома, многія замежныя банкі цяпер самі зацікаўлены ў павелічэнні ўласнай ліквіднасці з прычыны фінансавага крызісу, аднак пакуль ні адзін буйны банк, які ўклаў сродкі ў Беларусь, не трапіў у спісы праблемных фінансавых арганізацый, якім пагражаюць банкруцтва або паглынанне.

Такім чынам, становішча беларускай банкаўскай сістэмы выглядае цалкам устойлівым, а некаторыя негатыўныя моманты, у прыватнасці зніжэнне тэмпаў прыросту сродкаў насельніцтва, выглядаюць пакуль не вельмі сур'ёзнымі на фоне праблем, якія ўзніклі ў банкаў у многіх краінах свету.

Некаторыя дадзеныя аб дзейнасці беларускіх банкаўза першае паўгоддзе 2008 г. (млн BYR )

Уладзімір ТАРАСАЎ