Але на рынку рознічных аперацый ўзрастае канкурэнцыя паміж банкамі
Калі ў мінулым годзе абавязацельствы фізічных асоб перад беларускімі банкамі павялічыліся прыкладна ў такой жа ступені, як і абавязацельствы прамысловасці, то ў бягучым годзе чакаецца апераджальны рост запазычанасці грамадзян.
Уладзімір ТАРАСАЎ
Да такой высновы можна прыйсці, вывучыўшы планы развіцця беларускіх банкаў, якія аказваюць рознічныя паслугі. Адразу некалькі банкаў абвясцілі аб намеры актывізаваць працу ў рамках праграм іпатэчнага і
спажывецкага крэдытавання. Пашыраецца геаграфія прадастаўлення дадзеных паслуг, а самі яны становяцца больш даступнымі і больш выгадна для крэдытаатрымальнікаў.
Прамысловасць здае пазіцыі.
Яшчэ ў пачатку 2004 года велічыня абавязацельстваў фізічных асоб перад беларускімі банкамі была прыкладна ў 2 разы менш абавязацельстваў прамысловасці. Але 2 гады таму сітуацыя прынцыпова змянілася і
запазычанасць грамадзян выйшла на першае месца па велічыні сярод артыкулаў банкаўскіх актываў (гл. графік).
Іншыя сектара беларускай эканомікі па аб'ёмах крэдытавання безнадзейна адсталі ад лідараў. Праўда, у 2008 годзе па адносным тэмпах прыросту на першае месца выйшлі крэдыты сельскай гаспадарцы, але
па велічыні яны прыкладна ў 2 разы менш крэдытаў прамысловасці.
У бягучым годзе чакаецца працяг хуткага росту аб'ёмаў крэдытавання насельніцтва, аднак пры гэтым павінны адбыцца прынцыповыя змены ўсяго рынку рознічных паслуг.
Як адзначыў намеснік старшыні праўлення ААТ "Белгазпрамбанк" Сяргей Дабралёт, калі раней беларускія банкі спрабавалі вывучаць вопыт суседзяў і капіяваць тыя прадукты, якія
здаваліся ім цікавымі, то сёння банкі з суседніх краін самі прыходзяць да нас са сваімі тэхналогіямі і ўкараняюць іх у Беларусі. Праўда, па яго думку, менталітэт жыхароў Беларусі мае шэраг
асаблівасцяў, таму вопыт, якім валодаюць, у прыватнасці, украінскія банкі, не абавязкова апынецца каштоўным у нашай краіне. Але ў любым выпадку рынак звужаецца і канкурэнцыя паміж банкамі істотна
ўзрастае.
У гэтых умовах для захавання ўжо заваяваных пазіцый і росту колькасці кліентаў банкі павінны пастаянна відазмяняць і паляпшаць умовы прадастаўлення крэдытаў.
Трэба мець на ўвазе, заўважыў С. Дабралёт, што наогул колькасць крэдытаў насельніцтву даволі абмежавана. Па сутнасці, іх два: крэдыты на нерухомасць і спажывецкія крэдыты, у рамках якіх вылучаецца
аўтакрэдытаванне. Усе гэтыя віды крэдытаў ўжо прысутнічаюць на беларускім рынку, таму цяпер банкі не могуць прапанаваць што-то прынцыпова новае, а павінны мадэрнізаваць ужо існуючыя
прадукты.
Аўтакрэдытаванне застанецца лідэрам.
У мінулым годзе партфель крэдытаў, прадастаўленых фізічным асобам, у Белгазпрамбанку вырас у 2,67 разы, дасягнуўшы прыкладна 100 млн. USD. Найбольшую долю ў ім займае аўтакрэдытаванне —
каля 45%.
Іншыя віды крэдытавання развіваюцца больш хуткімі тэмпамі, але аўтакрэдытаванне пакуль застаецца на першым месцы. Па думку С. Дабралёт, прычына ў тым, што гэта вельмі зразумелы як для банка, так і для
яго кліентаў прадукт, з якім зручна працаваць.
Кожны год змяншаецца пералік дакументаў, прадстаўлення якіх патрабуе банк. Ідуць зрухі і па працэнтных стаўках. Акрамя таго, у бягучым годзе ў рамках аўтакрэдытавання выдзелена некалькі праграм
фінансавання, і цяпер кліент можа выбраць цікавіць яго прадукт у залежнасці ад таго, які аўтамабіль ён хоча набыць і якімі фінансавымі магчымасцямі валодае.
"Ва ўмовах канкурэнтнай барацьбы, — падкрэсліў С. Дабралёт, — мы спрабуем прапанаваць найбольш зручныя для кліентаў прадукты. Мы збіраемся прапаноўваць падобныя новаўвядзенні на
працягу ўсяго года, прычым не толькі ў аўтакрэдытавання, але і ў рамках спажывецкага крэдытавання іншых відаў і іпатэкі".
У мінулым годзе ў дадатак да існуючай некалькі гадоў сістэме продажу тавараў у растэрміноўку delay Белгазпрамбанк пачаў рэалізацыю праграмы прадастаўлення крэдыту на пластыкавых картках праз
паштовыя аддзяленні сувязі (праграма "хуткія грошы"). У апошняй людзей прыцягвае прастата і адсутнасць неабходнасці звароту ў банк. Асабліва запатрабаванай яна апынулася ў
рэгіёнах Беларусі. Напрыклад, у Магілёве пасля адкрыцця там філіяла Белгазпрамбанка кожны дзень у яго прыходзіць 150-200 заявак на прадастаўленне крэдыту.
У бягучым годзе банк пачаў "прадаваць" гэты крэдыт не толькі праз пошту, але і праз іншых агентаў, напрыклад, "Евросеть". Акрамя таго, пачалі прымаць дакументы на крэдыт
і аддзялення банка. Для зручнасці кліентаў плануецца пачаць выдаваць крэдыты не толькі ў беларускіх рублях, але і ў канверсоўных валютах.
Пастаянна відазмяняюцца і ўмовы прадастаўлення звычайных крэдытаў. У прыватнасці, сярод сваіх кліентаў Белгазпрамбанк пастаянна прапагандуе ўжо даволі старую паслугу — прадастаўленне
крэдыту пры наяўнасці дэпазіту. Такая магчымасць актуальная ў тым выпадку, калі чалавек часова свабодныя грашовыя сродкі кладзе на дэпазіт з доўгім тэрмінам і да заканчэння гэтага тэрміну ў яго
узнікае патрэба ў грошах. Банк у гэтым выпадку можа даць крэдыт на суму да 70% сродкаў на дэпазіце. Кліент не скасоўвае дэпазіт і не губляе ўжо налічаныя працэнты. Гэта, на думку С.
Дабралёт, адзін з манеўраў у фінансавым планаванні, якімі варта валодаць кожнаму чалавеку. Бо багатым з'яўляецца не той, хто атрымлівае шмат, а той, хто пісьменна распараджаецца грашыма.
Іпатэка вырасла ў 5 разоў.
У рамках іпатэкі ў мінулым годзе, паведаміў С. Дабралёт, Белгазпрамбанк рэалізаваў пілотныя праекты, але ў бягучым годзе плануе займацца ёю больш шчыльна, узаемадзейнічаючы і з будаўнікамі, і з
рыэлтарскія кампаніямі. У гэтай сферы, як і ў аўтакрэдытавання, банкам таксама прапануецца набор праграм, сярод якіх кліент можа выбраць прыдатную для яго. На сёння банк актыўна крэдытуе
куплю жылля, пабудаванага пры фінансавай падтрымцы банка ў Мінску (Бараўлянах і Лошыцы) і ў Віцебску.
Аб'ём іпатэчнага крэдытавання ў Белгазпрамбанку за мінулы год павялічыўся ў 5 разоў. У гэтым годзе аб'ём аперацый таксама павінен павялічыцца ў разы.
Значную долю ў іпатэчным крэдытаванні складаюць аперацыі на невялікія сумы — 10-30 тыс USD. У гэтых выпадках гаворка ідзе, як правіла, аб паляпшэнні жыллёвых умоў. Як падкрэсліў С.
Дабралёт, многія людзі цяпер імкнуцца не збіраць грошы, адкладаючы паляпшэнне жыллёвых умоў у доўгую скрыню, а прадаюць старую кватэру, каб, узяўшы крэдыт, набыць новую. У выніку чалавек ужо
сёння атрымлівае тыя ўмовы жыцця, якія ён мог бы стварыць сабе толькі пасля многіх гадоў назапашванняў.
Ашуканцаў трохі.
Вядома ж, бурнае развіццё рынку крэдытавання фізічных асоб і прыводзіць да ўзнікнення спецыфічных для яго праблем, сярод якіх, бадай, галоўная — махлярства.
Але ў Беларусі гэтая праблема, на думку С. Дабралёт, не з'яўляецца значнай, так як менталітэт жыхароў Беларусі такі, што чалавек плаціць па крэдыце, нават калі яму гэта рабіць вельмі складана.
Факты махлярства ёсць, але іх няшмат, яны выяўляюцца, па ім узбуджаюцца крымінальныя справы, а вінаватыя ў махлярстве караюцца. Больш таго, у банку выкарыстоўваюцца спецыяльныя працэдуры ацэнкі
кліента, у рамках якіх вызначаюцца яго праваздольнасць і магчымасць вяртання крэдыту.
Рэсурсамі банк забяспечаны.
Яшчэ адна праблема, якая, у прынцыпе, можа перашкаджаць развіццю крэдытавання фізічных асоб, — гэта адсутнасць рэсурсаў. Але Белгазпрамбанку гэта, як адзначыў С. Дабралёт, не пагражае, і
грошай для рэалізацыі праектаў у любым выпадку хопіць, так як, плануючы прадастаўленне крэдытаў, банк плануе і прыцягненне рэсурсаў. Тут маецца на ўвазе праца і з прадпрыемствамі, і з
міжнароднымі інстытутамі, і з грамадзянамі. Хто-то, выпрабоўваючы недахоп сродкаў, можа скарыстацца крэдытам, а ў каго-то лішак грошай, якія можна пакласці на дэпазіт.
На думку намесніка старшыні праўлення Белгазпрамбанка С. Дабралёт, перашкод на шляху бурнага развіцця крэдытавання фізічных асоб у Беларусі ў цяперашні час няма. Ён адзначыў значны
рост гатоўнасці жыхароў Беларусі жыць у крэдыт. Усё больш людзей разумеюць, наколькі гэта выгадна і зручна. Так, можна купіць танны аўтамабіль і затым кожны тыдзень ездзіць на аўтасэрвіс, а можна
набыць больш дарагую новую машыну, але жыць спакойна. Колькасць прыхільнікаў менавіта такога ладу жыцця ў нас становіцца ўсё больш.
