У 2007 годзе ў Беларусі сфармавалася група банкаў з расійскім капіталам, параметры якой супастаўныя з паказчыкамі найбуйнейшых дзяржаўных банкаў краіны.
Уладзімір ТАРАСАЎ
Лідзіруючыя пазіцыі на фінансавым рынку Беларусі па выніках 2007 года па-ранейшаму займалі дзяржаўныя Беларусбанк і Белаграпрамбанк, на долю якіх прыходзілася адпаведна 40,5 і 19,3% актываў усёй банкаўскай сістэмы краіны. Аднак па выніках 2006 года дадзеныя параметры складалі 43,8 і 19,5%, то бок усяго за год яны ў сукупнасці страцілі 3,5% рынку.
Які займае трэцяе месца па велічыні актываў Прыёрбанк нарасціў сваю долю рынку з 8,1 да 10%. Некалькі палепшылі свае пазіцыі Белпрамбудбанк і Белінвестбанк, тыя, што засталіся на 4-м і 5-м месцах у рэйтынгу адпаведна.
Цудоўная пяцёрка.
Услед за пяцёрку найбуйнейшых беларускіх банкаў ідуць пяць банкаў з расійскім капіталам. У 2006 годзе іх было 3 - Белгазпрамбанк, зат "Белрасбанк" і банк "Масква - Мінск". Але ў мінулым годзе іх колькасць павялічылася за кошт таго, што кантрольны пакет акцый ЗАТ "Славнефтебанк" быў выкуплены Банкам ВТБ, а кантрольны пакет акцый "Белзнешэканамбанку" - расейскім Знешэканомбанкам.
Дзякуючы гэтаму доля актываў, якія знаходзяцца ў расейскіх банкаў, павялічылася з 3,9% па выніках 2006 года да 9,3% на канец 2007 года. Па велічыні сукупных актываў пяць банкаў з расійскім капіталам амаль зраўняліся з Пріорбанкам і абагналі Белпрамбудбанк і Белінвестбанк. Такім чынам, можна лічыць, што ў краіне ў 2007 годзе фактычна з'явіўся банк з расійскім капіталам, супастаўны па параметрах з названымі банкамі.
Варта чакаць, што пазіцыі гэтай пяцёркі ў бліжэйшыя гады будуць толькі ўмацоўвацца, так як тэмпы росту іх актываў значна вышэй, чым у дзяржаўных банкаў.
Па выніках 2007 года лідэрам па велічыні актываў у групе быў Белзнешэканомбанк, але, мяркуючы па тэмпах росту, у бягучым годзе ён саступіць пазіцыі Белгазпрамбанку.
Аднак па асобнасці кожны з іх у бліжэйшыя год-два яшчэ не зможа параўнацца нават з самым невялікім з дзяржаўных банкаў - Белінвестбанкам. Для гэтага пры захаванні бягучых тэндэнцый спатрэбіцца як мінімум 4 гады.
У цэлым у 10 найбуйнейшых банках Беларусі, па дадзеных на канец 2007 года, канцэнтравалася 95,1% актываў банкаўскай сістэмы краіны, што практычна адпавядае дадзеных на канец 2006 года. Наступная за імі пяцёрка банкаў кантралюе 3,6% актываў.
Рэнтабельнасць.
Капітал беларускай банкаўскай сістэмы таксама ў асноўным кантралюецца дзяржавай.
Пры гэтым доля Прыёрбанка і пяцёркі расейскіх банкаў у капітале банкаўскай сістэмы ніжэй іх долі ў актывах, што прыводзіць, адпаведна, да больш нізкага значэння дастатковасці капіталу (гл. табліцу). Гэта дазваляе банкам дадзеных паказваць больш высокую рэнтабельнасць капіталу па параўнанні з найбуйнейшымі дзяржаўнымі банкамі і банкаўскай сістэмай РБ у цэлым. Так, калі рэнтабельнасць капіталу беларускіх банкаў у сярэднім у мінулым годзе склала 8,6% (супраць 7,9% за 2006 год), то ва ўсіх банкаў з расійскім капіталам яна склала двухзначную лічбу, што паказвае на наяўнасць магчымасці зарабляць грошы на беларускім рынку і на эфектыўную працу менеджменту банкаў.
У 2007 годзе ўсе працуюць банкі Беларусі атрымалі прыбытак, прычым у многіх банкаў яна апынулася вышэй тэмпаў інфляцыі і ставак па дэпазітах. Гэта робіць прывабнымі інвестыцыі ў банкаўскую сістэму краіны.
У бягучым годзе доля расейскіх фінансавых структур у капітале беларускай банкаўскай сістэмы можа ўзрасці. Гэта звязана ў першую чаргу з павелічэннем ўласнага капіталу ў Белгазпрамбанка сувязі з інвеставаннем 75 млн USD з боку яго расійскіх акцыянераў. У выніку банк па велічыні ўласнага капіталу ўшчыльную набліжаецца да пяцёрцы найбуйнейшых банкаў краіны, а пасля планаванага павелічэння яшчэ на 75 млн USD у 2009 годзе, па-відаць, увойдзе ў пяцёрку.
У цэлым у 10 найбуйнейшых банках Беларусі, па дадзеных на канец 2007 года, было засяроджана 90,6% банкаўскага капіталу краіны, прычым гэтая доля знізілася з 92,5% па выніках 2006 года. Гэта тлумачыцца даволі буйнымі замежнымі інвестыцыямі ў шэраг невялікіх беларускіх банкаў, ажыццёўленым у канцы 2007 года.
Дзяржава захоўвае кантроль.
Назіраная тэндэнцыя ўзмацнення пазіцый расійскага капіталу і паслаблення ролі дзяржаўнага беларускага, па-відаць, захаваецца на працягу бліжэйшых некалькіх гадоў. Але ў бягучым годзе можа з'явіцца і новая заканамернасць: да перадзелу рынку павінны больш актыўна падключыцца невялікія беларускія банкі, якія ў 2007 годзе былі выкупленыя замежнымі інвестарамі. Гэта ў першую чаргу Хоўм Крэдыт банк і Дэльта банк, якія аб'явілі аб амбіцыйных планах свайго развіцця на бліжэйшыя гады.
Тым не менш у бліжэйшыя гады ролю дзяржаўных банкаў у эканоміцы Беларусі застанецца вызначальнай, так як розніца паміж імі і прыватнымі банкамі занадта вялікая. Нават калі існае суадносіны паміж тэмпамі росту актываў беларускіх дзяржаўных і прыватных замежных банкаў захаваецца, то, каб апошнія пачалі кантраляваць прыкладна палову актываў банкаўскай сістэмы краіны, спатрэбіцца каля 6-7 гадоў бесперапыннага росту.
Не выключана, што ў бліжэйшыя гады ў банкаўскай сістэме краіны пачнецца павелічэнне ўкладу беларускага прыватнага капіталу, так як даволі высокі ўзровень рэнтабельнасці асобных банкаў робіць магчымым прыцягненне імі сродкаў шляхам правядзення дадатковых эмісій акцый, якія размяшчаюцца на ўнутраным рынку РБ.
Зрэшты, пакуль ніхто з беларускіх банкаў не абвяшчаў аб намеры рэалізаваць акцыі беларускім інвестарам. Адсутнасць цікавасці да выкарыстання нацыянальнага прыватнага капіталу тлумачыцца, па-відаць, як неразвітасцю фондавага рынку Беларусі ў цэлым, так і жаданнем банкаў знайсці стратэгічных інвестараў для таго, каб атрымаць не толькі сродкі, але і банкаўскія тэхналогіі. Аднак у цяперашні час урад Беларусі прадпрымае крокі па развіццю фондавага рынку краіны, таму не выключана, што праз пару гадоў сітуацыя зменіцца.
