Прыбытковасць банкаўскіх укладаў у 2007 годзе апынулася ніжэй росту коштаў на некаторыя каштоўныя металы
На першым месцы па даходнасці сярод даступных жыхарам Беларусі спосабаў ўкладання сродкаў (за выключэннем нерухомасці) другі год запар застаюцца зліткі каштоўных металаў.
Уладзімір ТАРАСАЎ
Калі ў 2006 годзе лідэрам былі сярэбраныя зліткі Нацыянальнага банка, што падаражэлі на 55%, то ў 2007 годзе іх апярэдзілі зліткі плаціны, што падаражэлі на 37% (тут і далей усе разлікі зроблены для
зліткаў вагой 100 грамаў па дадзеных на 4 студзеня 2007 і 2008 гг.).
Зрэшты, найбольшую прыбытковасць на ўзроўні 50% — у мінулым годзе забяспечылі ўкладання ў нерухомасць, а менавіта — у гарадскія кватэры. Аднак у бягучым годзе нерухомасць
можа прынесці страты, так як ажыятажны рост коштаў на жыллё малаверагодны. Пасля скачка ў першай палове 2007 года цэны на кватэры стабілізаваліся, а па некаторых дадзеных, нават пачалі зніжацца.
Самы час падумаць пра іншых відах зберажэнняў.
Рэкорд не паўтарыўся.
Акрамя плаціны, нядрэнны вынік паказалі і залатыя зліткі, цана на якія ў 2007 годзе павялічылася на 26,2%. Менш за ўсё падаражэла срэбра — цана на яго вырасла ўсяго на 12,7%.
Цікава, што апераджальны рост кошту плацінавых зліткаў можна было прадбачыць. У апублікаваным на старонцы "Грашовая карта" у пачатку 2007 года артыкуле "Каштоўныя металы
па-за канкурэнцыяй" ("БР" № 2/2007) было адзначана, што для плаціны павінны з'явіцца такія ж інвестыцыйныя інструменты (фонды), як для срэбра і золата, што можа прывесці да
скоку цэн на яе ў 2007 годзе. Ён і адбыўся, праўда, на думку замежных экспертаў, да гэтага прывялі павелічэнне попыту на гэты метал з боку прамысловасці, а таксама зніжэнне прапановы ў сувязі
з праблемамі з яго вытворчасцю з прычыны забастовак у ПАР.
Ацэньваючы прыбытковасць укладанняў у зліткі, варта мець на ўвазе значную розніцу паміж цэнамі пакупкі і продажу зліткаў Нацыянальным банкам. Так, напрыклад, маржа для плацінавых зліткаў складае
7,5%, то есць прыбытковасць ад укладанняў у плаціну ў выпадку продажу ў канцы года злітка, набытага ў пачатку, складала ў 2007 годзе каля 30%. Аналагічная прыбытковасць укладанняў у золата склала 29%, а
срэбра, аказваецца, прынесла страты ў памеры 7%.
Цяжка сказаць, ці прадбачылі жыхары Беларусі падобнае паводзіны коштаў на срэбра, але ў 2007 годзе аб'ём продажу Нацбанкам срэбных зліткаў юрыдычным і фізічным асобам знізіўся ў параўнанні з 2006
годам на 48,7% — да 393,42 кг (4.255 зліткаў). Назад Нацбанкам была выкупленая амаль чацвёртая частка ад рэалізаванага — 91,91 кг срэбра.
А вось з плацінай беларускія інвестары, падобна, прамахнуліся: нягледзячы на рост коштаў на зліткі, гэтага металу было рэалізавана на 32% менш, чым у 2006 годзе, — 11,645 кг (674 злітка). Назад
выкупленая была амаль трэць — 3,685 кг.
У 2007 годзе ўзраслі толькі аб'ёмы продажу золата. Насельніцтва і прадпрыемствы БЕЛАРУСІ набылі 1,157 тоны залатых зліткаў, што на 10% больш, чым у 2006 годзе. Да павелічэння аб'ёмаў продажаў магло прывесці не
столькі павелічэнне схільнасці насельніцтва да зберажэнняў, колькі рост аб'ёмаў куплі дадзенага каштоўнага металу кампаніямі, якія займаюцца вытворчасцю ювелірных упрыгожванняў. Назад было выкуплена
Нацбанкам крыху больш за 10% ад рэалізаванага золата — 121,853 кг.
З прагнозам на 2008 год варта быць вельмі асцярожным. Такіх відавочных фактараў у карысць росту коштаў, як для плаціны ў 2007 годзе, цяпер няма. Такім чынам, і такога ўздыму чакаць, мабыць, не
каштуе. Калі, вядома, не адбудзецца што-то экстраардынарнае, якое спрыяе краху амерыканскага даляра.
У той жа час і стабілізацыі цэн на каштоўныя металы наўрад ці варта чакаць. Але калі, у прыватнасці, у 2008 годзе шматлікія эксперты яшчэ чакаюць росту коштаў на золата, то ў 2009 годзе ўжо не выключаюць іх
зніжэння. Цэны на каштоўныя металы ўжо дасягнулі шматгадовых максімумаў, а, як паказвае вопыт, за перыядамі ўздыму коштаў вынікаюць перыяды іх спаду.
Еўра — на першым месцы.
Уклады ў замежнай валюце хоць і прыкметна прайгралі па даходнасці зліткаў золата і плаціны, але таксама паказалі нядрэнныя вынікі. Праўда, прагноз, зроблены ў пачатку 2007 года, не апраўдаўся.
Большасць замежных экспертаў тады чакалі стабілізацыі курсу еўра ў адносінах да даляра ЗША, з прычыны чаго пры нязменнасці курсу беларускага рубля па адносінах да даляра найбольш даходнымі
у Беларусі павінны былі апынуцца банкаўскія ўклады ў нацыянальнай валюце.
Аднак еўра, а змясці з ім і расейскі рубель за 2007 год значна ўмацаваліся ў адносінах да даляра ЗША, і ў выніку прыбытковасць банкаўскіх дэпазітаў у дадзеных валютах склала адпаведна
каля 17-19% і 16-18% гадавых у пераліку на беларускія рублі, то ёсць практычна столькі ж, колькі і ў 2006 годзе. Уклады ў беларускіх рублях прынеслі 12-14% гадавых. Самую нізкую прыбытковасць
забяспечылі ўклады ў далярах ЗША — 8-10% гадавых.
Даволі высокая даходнасць валютных укладаў не засталася незаўважанай жыхарамі Беларусі. Па дадзеных Нацыянальнага банка, з 1 снежня 2006 года па 1 снежня 2007 года банкаўскія дэпазіты (без уліку
перакладных) фізічных асоб у беларускіх рублях выраслі на 895,4 млрд BYR — да 4.973,4 млрд BYR, а такія ж дэпазіты ў замежнай валюце павялічыліся на 1.380 млрд BYR (у рублёвым
эквіваленце) — да 3.519,3 млрд BYR.
Да 2007 года сітуацыя была прама процілеглай — зберажэнні ў рублях раслі хутчэй за валютныя. Зрэшты, змяненне паводзін ўкладчыкаў тлумачыцца, па-відаць, не столькі высокай
прыбытковасцю некаторых валютных укладаў, колькі ростам недаверу да беларускага рубля, якія ўзніклі ў сувязі з павелічэннем коштаў на пастаўляныя з Расіі энерганосьбіты і з падзеямі, якія адбыліся ў
канцы 2006-га — пачатку 2007 гг.
У дачыненні да даходнасці банкаўскіх укладаў на 2008 год, як гэта ні дзіўна, можна паўтарыць прагноз на 2007 год. Замежныя эксперты ў сярэднім зноў чакаюць стабілізацыі курсу еўра ў адносінах да
даляра, а старшыня праўлення Нацыянальнага банка Беларусі Пётр Пракаповіч зноў абяцае захаванне стабільнага курсу беларускага рубля да даляра (у Асноўных напрамках грашова-крэдытнай
палітыкі рэспублікі БЕЛАРУСЬ на 2008 год усталяваны інтэрвал ваганняў курсу /-2,5%). З улікам значнага росту золатавалютных рэзерваў Беларусі дэвальвацыя беларускага рубля ў 2008 годзе малаверагодная.
Стаўкі па рублёвых дэпазітах для насельніцтва ў 2008 годзе наўрад ці істотна зменшацца, так як стаўка рэфінансавання павінна застацца на параўнальна высокім узроўні. У адпаведнасці з Асноўнымі
напрамкамі грашова-крэдытнай палітыкі на 2008 год яна павінна знізіцца з цяперашніх 10 да 7-9% гадавых, і можна не сумнявацца, што Нацбанк будзе імкнуцца ўтрымаць яе на ўзроўні 9%, так як яму
неабходна падтрымліваць прывабнасць укладаў у беларускіх рублях.
Такім чынам, можна чакаць, што стаўкі па дэпазітах у рублях у 2008 годзе будуць забяспечваць прыбытковасць на ўзроўні 12-14% гадавых, тады як у доларах, еўра і расійскіх рублях — на ўзроўні
8-10% гадавых (калі курсы еўра, даляра і расійскага рубля па стаўленні да беларускага, як чакаецца, будуць стабільнымі). Такім чынам, ўклады ў нашай нацыянальнай валюце ў 2008 годзе могуць
апынуцца самымі выгаднымі. Аднак не варта забываць, што прыкладна такія ж чаканні на 2007 год не апраўдаліся.
Дэпазіты пераважней.
З пункту гледжання прадказальнасці самым пераважным варыянтам укладанняў выглядаюць дэпазіты ў беларускай валюце, так як яе курс усталёўваецца не рынкам, а Нацыянальным банкам, які цалкам ў
стане выканаць свой прагноз. Усе астатнія віды укладанняў трэба разглядаць як больш рызыкоўныя.
На жаль, нават самыя аўтарытэтныя і абгрунтаваныя прагнозы росту цэн на каштоўныя металы і павышэння курсаў валют спраўджваюцца далёка не заўсёды, таму для прадухілення страт сродкі варта
ўкладваць у розныя інструменты, гэта значыць сфармаваць так званы інвестыцыйны партфель. За мяжой існуе мноства магчымасцяў стварэння партфеля: з укладаў, каштоўных металаў,
акцый, аблігацый і г. д. Жыхарам Беларусі ў 2008 годзе па-ранейшаму будуць даступныя толькі дэпазіты і зліткі.
З улікам перспектывы зніжэння коштаў на каштоўныя металы калі не ў 2008-м, то ў 2009-2010 гадах банкаўскія дэпазіты выглядаюць пераважней.
Вядома, у нашай краіне існуюць і іншыя спосабы ўкладання сродкаў. Некаторыя банкі цяпер актыўна прапануюць насельніцтву аблігацыі, аднак гэтыя каштоўныя паперы ў нас мала адрозніваюцца ад дэпазітаў, а
працэнты па аблігацыях, як правіла, ніжэй, чым па дэпазітах.
Акрамя таго, Нацыянальны банк рэалізуе брыльянты. Паводзіны коштаў на іх цяжка прадказаць, таму ацаніць эфектыўнасць дадзеных інвестыцый даволі складана. Тым не менш попыт на брыльянты
паступова расце. Па дадзеных Нацыянальнага банка, у 2007 годзе насельніцтва набыло 1.530 брыльянтаў агульнай масай 255,42 карата. А за перыяд з 14 снежня 2005 года да канца 2006 года было прададзена 918
камянёў масай 166,56 карата. Рост у наяўнасці. У бягучым годзе, магчыма, варта было б падумаць аб мінімізацыі страт сродкаў, укладзеных у кватэры. Бо калі цэны на рынку нерухомасці будуць стаяць, то іх
уладальнікі фактычна выпусцяць 12-14% патэнцыйнага даходу, які яны атрымалі б, паклаўшы суму, заробленую ад продажу кватэры, на рублёвы дэпазіт. Але падобныя аперацыі ў нашай краіне ўсё-ткі
цяпер здаюцца празмерна рызыкоўнымі, таму наўрад ці варта чакаць, што многія людзі паспрабуюць гэта зрабіць.
